A Call from the Youth of the Land…Let Harmony Breed World Peace!

A Call from the Youth of the Land…

Let Harmony Breed World Peace!

By Ed Palomado

 

Let harmony breed peace the world over…yes!…give it a chance! That is our call, we, the youth of the land to you, our elders and parents with differing advocacies and views that have been splitting the world into segments of disparity. The world is a sphere and should have insured the smooth flow of relationship among men as there are no corners that serve as hindrances…that is why God made it as such.

 

We did not ask to be born into a world beset with chaos due to mere differences in the color of our skin and the diverse tongues that are supposed to bind the world together. Add to them cultures and traditions that have differing propensities.

 

We did not ask to be born into a world quivering on a foundation weakened by uncertainties as to what the future would bring. In the meantime, more innocent newborn are being brought forth as the hands of time tick with reminders about our hazy destiny. Where should we go from where we stand today?…yes!…where, beloved elders and parents?

 

Greed has pathetically overshadowed humane principles, having been fed by the unrelenting selfishness of many world leaders. And, pride has blinded the same arrogant leaders who do not give a damn while treading on the path leading toward aspired success that must be had at all cost. They failed to see the rights of others that they trampled to make their covetous desire come true. We, the youth are among the trampled, a misfortune that have cut short a life that could have made us savor what lies ahead of us.

 

Why must we, the youth, suffer for all of these?

Why can’t there be even a bit of tolerance for all the differences that ensued when God created humanity?

Why can’t tolerance be observed as a show of respect to what others believe in?

Why can’t there be just music instead of the cracking guns that spit forth death?

Why can’t there be love instead of hate?

And, why can’t we extend a hand of compassion, instead of one gripping a gun?

 

If we let tolerance prevail, there would be understanding…if we let love overcome our hate, there will be compassion….and, if we give harmony a chance, there will be a soothing and delightful tranquility, as everything would just fall into their proper places with synchrony that shall bring forth peace!

 

So, now I am asking again…why not give peace a chance to rule the world?

 

(An oratorical peace composed by Ed Palomado for a student in his speech clinic, and which I edited.)

 

“Work Hard in Your Youth”…a Wise Reminder from Manny Relova, PAL’s Hardworking “Salesman”

“Work Hard in Your Youth”…a Wise Reminder

From Manny Relova, PAL’s Hardworking “Salesman”

By Apolinario Villalobos

This blog is about a guy who propelled his way to success by working hard since his younger days. The name may not be familiar with other viewers, especially, those who were not connected with Philippine Airlines. What I would like to impart here, however, is his philosophy in life which is worthy of emulation, in the face of the prevailing attitude of today’s youth.

Manny Relova worked his way up the corporate ladder of Philippine Airlines which he joined after leaving his job at the Elizalde Publications, as Circulation Manager. The said company was known for their Evening News and Bulaklak Magazine. The job honed his expertise in operation and handling of people, a responsibility that he held as a young man and which became useful when he joined the country’s flag carrier.

In 1970, he joined the Marketing and Sales- International Department of Philippine Airlines which brought him to Sydney where he had a stint for two years, followed by a three-year assignment in Honululu, and one year in Bangkok. He was later recalled back to Manila to head the Sales Force, located at the S and L Building Extension Office, along Roxas Boulevard, which was considered as the “flagship” for sales of Philippine Airlines. The “S&L”, as what travel agents, corporate accounts and government offices, referred to, was so strategically located, being within the tourist belt, as well as the community of travel agents.

When Manny Relova set foot on “S&L”, he could have felt the opportunity offered by such location that he immediately embarked on the enhancement of the various services of the PAL offices at the said site. In the process, special desks were set up to serve the specific needs of the various segments of PAL’s clientele, through its “retailers” – the travel agents, as well as, the government agencies.

Aside from the regular domestic and international ticketing offices, other service outlets were Government Travel Ticket Office (GTTO), the desk for Middle East market, and, Special Services Unit (SSU) which was tasked with the computation of special fares that involved connecting flights with other international airlines. These “special sales desks” were the important sinew or muscle that made the Sales Force formidable, in the face of cutthroat competition from other foreign airlines that had the temerity of offering “bargain fares”, to undermine the effort of Philippine Airlines.

Discipline was instilled in the mind of the Sales Force, composed of young Account Officers who were trained to persuade even the most inflexible travel agents to allow their clients to savor the PAL hospitality, this despite the almost give-away fares offered by other airlines.  The exquisite PAL service that speaks of Filipino hospitality has always been the selling point of the “flagship” at S&L, and which stiff competitors and trying times failed to erode.

During the incumbency of Manny Relova, PAL enjoyed the “golden years” of international sales and marketing, such that, many thought that the office along Roxas Boulevard where the Sales Office was located, was the entire PAL itself. Those years brought to fore personalities who became synonymous with “PAL sales”, such as Rene Ocampo, Archie Lacson, Dave Lim, Danny Lim, Harry Inoferio, Elsie Enriquez, Noel Abad, Millie Braganza, Dichay Gonzales, Ruby Precila, Tesi Ona, Ginny Gotamco, Ging Ledesma, Lou Bengzon, Mona Pecson, and Jaime Lucas.

The legacy of hard work was passed on to Rene Ocampo when Manny Relova was assigned to San Francisco and London. The tradition of discipline was so instilled among the young Account Officers that it strengthened their salesmanship in the airline industry. A few years later, most of them have been promoted to higher positions such as managers and vice-presidents.

Hard work tempered with discipline can really do wonders, especially, if they are instilled at a young age….as it can steer dreams towards reality. This, however, is possible on the “leader of the pack”, whose diligence is beyond question, if one belongs to a group.

My dear, little ones…

My dear, little ones…

by Apolinario Villalobos

It pains me to see how the world

Crumbles under the weight of greed

How life buckles with the pain of despair

I am so sad that what will be left for all of you

Will be a world shrouded with the bleak sorrow.

Gone will all the birds be, that fly

Grass and flowers in the meadows

Fish in the oceans, rivers, and creeks

The butterflies and bees that seek nectar

And, so will the wind…stilled by the dire war.

All those are due to man’s greed

So ravenous are his appalling desires

But let’s not lose hope…pray, pray, pray

As the kindly Lord, to us, may again take pity

That tomorrow’s world, be blessed with His mercy!

The Senior Citizens…(a message to the the youth)

The Senior Citizens

(…a message to the youth)

By Apolinario Villalobos

Never scorn or despise the senior citizens. Without them, the world may not have been fit for habitation for your generation and of the rest to come. Without them, there would have been no bright guys running the governments. From the senior citizens seeds of humanity have been issued to bring forth different races that roam the earth.

The senior citizens toiled day and night to earn so that the youth in their care can eat decent meals and earn knowledge from institutions of learning. They sat it out all night when the youth in their care got sick. They cried when the youth in their care finally succumbed to eternal sleep because of incurable disease. The woman senior citizen carried what would become a child for nine months which is the fulfillment of her life as a mother. The elderly man literally broke his back in carrying loads to earn an honest living for the growing youth in his care.

Never hate the senior citizens just because they break cups and plates due to their trembling hands. Never call them useless creatures just because you feed them. Remember that they have exhausted their savings to buy you nice clothes, gadgets and pay for your tuition. Never neglect their needs for medical attention, because you might be thinking that it is best that they finally rest if their deterioration is hastened. You, the youth, are treading the road that leads to where they are now.

The senior citizens should be esteemed. They deserve the same care that they once gave you as a growing child. They should not be caricatured because of their wrinkled skin, stooped posture, bowed legs, gummy smile and chinky eyes due to dimming sight. They should not be shunned because of a typical smell, as they can no longer take a bath on their own.

The senior citizens should be loved the way they loved you, the very minute you saw the first ray of light when you were born into this world. They need to feel the same warmth that they gave you when they hugged your frail body. They deserve love more than anything in this world.

You, the youth, will become like them…ripened by time and toughened by ordeals.  They are you, years from now…

The Importance of History…and the Educated Youth Today

The Importance of History

…and the Educated Youth of Today

by Apolinario Villalobos

Some educated youth of this generation do not seem to know or are familiar with the country’s history. Just imagine the consternation of a field TV reporter interviewing a student when asked, who the first President of the Philippine Commonwealth was. The student was obviously caught by surprised and could not utter a word. The reporter asked her another question about Tandang Sora to which she finally replied as “a place in Quezon City…in Commonwealth Avenue”. When asked about her school, she proudly mentioned a university along Espaῆa St. in Sampaloc. Her current school has got nothing to do with her ignorance, but her previous schools, those she went to as an elementary pupil and the one she attended as a high school student. Still, on her own, she could have, at least, exercised a little diligence in enriching her knowledge about her country. The danger here is that, she may transfer this ignorance to her offspring, a vicious cycle which is happening today.

That is the irony of the current educational system. Schools give attention to their need in developing with the time, with reference to the fast technological transformation of practically everything that influence life. So, schools are worried when their computer system is outdated or they do not have the latest modules for courses that they offer to be more competitive with other educational institutions, to entice more enrollees.  But sadly, many courses today, do not fit in any way to jobs that are available. This lackadaisical approach in the current educational system, also shows well in how institutions seem to have disregarded the importance of basic knowledge of our country’s history, shamefully manifesting in the ignorance of some students who thought that they have learned enough.

On the other hand, some students, themselves, may be blamed for their ignorance. At an early age they get fascinated with the games in the internet. Growing older, they get glued to its social webs….facebook, twitter, etc. They would rather browse for photos that they could share in their timelines or exchange messages about trending issues. They disregard sites that are just clicks away from the facebook or twitter pages. These are sites from which they can gain insights on what the Philippines was, years ago, and the people whose gallantry propelled the country towards democracy.

Worse is the discernible attitude of some students who are seem to be just proud about their ignorance of their country’s history, as if trying to give an impression that they belong to the modern hi-tech age.  That is why, they are no longer interested in what happened before. During the latest May 1 Labor Day protest rallies, one young student was asked why he joined the march. Without any hesitation, he said, “there is no class anyway, and I am with my boardmates”. Obviously, he has no knowledge about the historical significance of the traditional May 1 celebration, and the historical issues behind the insufficient wage for which the different labor unions are fighting for. All he knew was that he was having fun, marching and shouting slogans with his boardmates.

College or university graduates whose parents pawn properties and spend lifetime savings for their education, find it difficult to land a reputable job. They failed to check historical information about the course they have chosen, courses that become useless as they do not fit the requirements of available jobs. These are the young graduates who look forward to clerical jobs in the air-conditioned offices but, which come in trickles compared to the surge of good paying technical jobs, some of which require only two years of studies and on-the-job trainings.

A little looking back will not result to a stiff neck, but still, most of the youth, especially, the “highly” educated who believe they belong to a different realm, refuse to do it. They just refuse to learn some lessons from the failure of their predecessors in the past, lessons that could give them a push forward. For their failure to find a job, these ignorant youth blame the government for “not creating jobs”, insult the President for being a “slave” of America, blame employers for low wage, etc. They blame practically everybody, except themselves who waste precious time playing internet games in cafes or chat with friends about show business happenings.

Given a chance to rise from his grave and live again for even just a few minutes, I cannot imagine what Jose Rizal would say about the Filipino youth of today. Will he still say that “the youth are the hope of our nation”, when some of them may not even have an idea that it was he who uttered this hopeful statement? They who have no idea where Mt. Buntis is? They who do not know where Maragondon is? They who have not heard of Princess Tarhata? They who do not know how to pronounce the letter “R” properly when speaking in Filipino? They who shout obscenities in front of the US Embassy but toe the line for an American visa to be stamped on their passport?

For the youth who may happen to view this discourse, don’t lose heart if you honestly think that you do not belong to the “some” whom I mentioned. Instead, extend a helping hand by admonishing those whom you think are concerned.

Ang Panukala tungkol sa mga Kabataan…kinopyang ideya, kaya sobrang palpak!

Ang Panukala tungkol sa mga Kabataan
…kinopyang ideya, kaya sobrang palpak!
Ni Apolinario Villalobos

Sa kakokopya ng mga mambabatas ng mga batas na umiiral sa Amerika, lalo na ang mga tungkol sa kabataan, nakalimutan nilang iba ang kultura ng Pilipino sa Amerikano.

Sa kultura ng Amerikano, kapantay, kung ituring ng mga kabataan ang matatanda kahit pa ang mga ito ay magulang nila. Mayroon pang tumatawag sa magulang ng first name nito. Ang ugaling ito ay lalo pang pinalala ng mga batas nila na may kinalaman sa pagdisiplina ng kabataan, kaya kung sawayin ang mga kabataan nila, kahit ang mga walang muwang ay dapat sa salita lang. Hindi sila pwedeng saktan kahit bahagya, dahil sa kulungan ang bagsak ng nanakit na magulang. Nagagawa tuloy ng mga kabataan doon na sumagot ng pabalang-balang sa kanilang mga magulang at may pananakot pang magsusumbong sila sa pamahalaan o tatawag sa 911 kung sila ay sasaktan, kahit malinaw namang may kasalanan sila.

Sa Pilipinas, maganda na sana ang paraan sa pagdisiplina ng mga kabataan dahil kung lumabis naman sa pananakit ang magulang ay maaari silang isumbong ng kapitbahay o maski sino, sa Barangay, at pwedeng ideretso din sa pulisya dahil may naka-assign namang desk upang mag-asikaso sa ganitong problem na itinuturing na hindi pangkaraniwan. Mula’t sapul, ang ganitong paraan ay katanggap-tanggap na, subalit may gustong magpa-istaring na mambatatas, kaya naisipan niyang gumawa ng panukala, kinopya naman…hindi original.

Sa pagdisiplina, hindi maiwasang saktan ng magulang ang anak lalo na ang mga paslit na hindi pa alam kung ano ang tama at mali. Hindi rin nila masyadong nauunawaan ang mga paliwanag kung sabihin sa kanila, kaya ang paraan lamang upang ipaalam sa kanila na mali ang kanilang ginagawa ay saktan ng bahagya.

Mahalagang matanim sa isip ng mga paslit o madanasan nila ang “katumbas” ng bawa’t maling gagawin nila. Halimbawa, malalaman lamang ng isang paslit na nakakapaso ang apoy sa sandaling hahawakan niya – isang karanasan na hindi na niya uulitin. Kailangan ding saktan ng bahagya ng magulang ang pasaway na paslit sa pamamagitan ng palo sa puwit upang ipabatid, halimbawa, na mali ang ang pagdumi kung saan-saan lang sa loob ng bahay, na susundan pa minsan ng pagsubo nito ng kanyang dumi.

Hindi maganda ang magiging resulta ng bagong batas dahil lalo lamang nitong palalalain ang nasisira nang disiplina ng mga kabataang Pilipino na nalulublob na sa masamang impluwensiya ng makabagong teknolohiya, mga bisyo tulad ng droga, sigarilyo, alak, at barkada.

Kahit kaylan, walang mabuting nagawa ang ibang mga mambabatas. Hindi nila pinag-iisipan ang mga ginagawang panukala, masabi lang na may nagawa sila – pantakip sa kanilang korapsyon!

Ang Pagtanggal ng Pambansang Wika mula sa mga Aralin dahil lamang sa K to 12 program ng CHED

Ang Pagtanggal ng Pambansang Wika mula sa mga aralin
dahil lamang sa K to 12 program ng CHED
ni Apolinario Villalobos

Umaabot na sa sukdulan ang pagkasira ng sistema ng edukasyon ng Pilipinas dahil sa balak ng CHED na pagtanggal ng Pambansang Wika mula sa mga aralin ng mga estudyante dahil lamang sa pagpapatupad ng K to 12 program na tinututulan ng mga magulang, kabataan, at pati na ng maraming titser.

Nakakagulat ito dahil nawawala na yata sa porma ang mga namumuno ng ahensiyang dapat ay naghuhubog ng kaisipan ng mga kabataang Pilipino. Bakit isasakripisyo ang Pambansang Wika na dapat ay ituring na pinakadiwa ng ating kultura? Kung papansinin, marami pa ngang dapat matutunan ang mga estudyante na sa katigasan ng ulo ay ni hindi mabigkas nang tama ang letrang “R” kung magsalita sa Pilipino, dahil pinipilit ng mga ito ang bigkas-Amerikano, kaya pilit na pinapalambot ang nabanggit na letra.

Dapat ay tutukan din ng CHED ang kahinaan sa pagtuturo ng mga paaralan na hindi man lang matawag ang pansin ng mga estudyanteng lumilihis sa kagandahang asal dahil din sa hindi na nila pagturo ng tradisyonal na “Good Manners and Right Conduct”.

Ang elementarya ay napakakritikal na yugto sa paglinang ng pagkatao ng isang estudyante. Ang yugtong ito ay dapat matatag dahil dito itutuntong ang isa pang yugto na kinapapalooban ng mga dapat matutunan sa kolehiyo upang mabuo ang kaalaman tungo sa napiling propesyon. At, ang lubos na kaalaman sa Pambansang Wika ay magpapatibay sa pagkatao ng isang estudyante bilang Pilipino.

Ang nakakabahala pa sa inaasal ng CHED ay ang matunog na kawalan ng kahandaan ng mga paaralan upang maipatupad ng maayos ang pinipilit na K to 12 program. Dahil lang sa panggagaya sa ibang bansa, asahan na ang malaking bulilyaso ng CHED – gagastos ng malaki sa isang programang walang kahihinatnan.

The Pushcart that went Far…this is about the Karitun Klasrum of the Dynamic Teen Company

The Pushcart that Went Far

…this is about the KARITUN KLASRUM

Of the DYNAMIC TEEN COMPANY

By Apolinario Villalobos

As of yet, few knows about the Karitun Klasrum, because the reference is the offshoot of the more popular “kariton classroom” but had to be tagged yet with the name, Efren Peῆaflorida to be recalled. Also, few people know that their group is called DYNAMIC TEEN COMPANY (DTC). For the non-Filipinos, “kariton” is the Pilipino for wooden three or four-wheeled pushcart.

Efren Peῆaflorida hugged the limelight when he won the CNN Hero of the Year Award in 2009 because of his low-profile effort in helping street kids in Cavite City gain knowledge from what meager resources he and his group piled on a pushcart that they, yes, push around the coastal city. They have favorite shady spots where they park their pushcart, so that the kids need not look for them. One of these spots is in the cemetery which was once featured on TV, during which Cris “Kesz” Valdez was shown, demonstrating to the street kids the proper brushing of teeth and washing of hands.

Now on Kesz, he was a neglected child who at the young age of two was forced to scavenge in dumps for junks that can be sold to support the needs of his drug-dependent father. At a young teen age, he was forced to leave his family and lived on his own, finding security in the stillness of the cemetery where he slept. He was adopted by Hernan Manalaysay of the Club 8586, a group of evangelists until he found his way towards the comfort of the Dynamic Teen Company. Kesz won the International Children’s Peace Award in 2012, given at The Hague, Amsterdam.

The Dynamic Teen Company has a project at Amadeo, Cavite, a school that they named Akademus Amadeus. It shall cater to students who find it hard to pursue their studies in the city because of the expenses involving high tuition fees, board, food, and transportation. Construction is on a fast phase and at this stage, the school library is almost finished. According to Ms. Angel Neri, who heads the DTC Operations, and at the same time serves as the secretary/assistant of Efren, book donations are welcome to fill the shelves of the library.

The Akademus Amadeus can be found at 8586 Halang-Aingaro Road, Barangay Halang Banay-banay, Amadeo, Cavite. Book donations can be sent to Efren Peῆaflorida c/o Mrs. Adela Monton or Mr. Mediacio Monton at the school address.

Aside from the Akademus project, the DTC still pursues its objective of establishing 50 more Karitun Klasrum in areas where they are needed. For more details on the ongoing projects of the group, interested parties can get in touch with them through telephone, (046) 4315263 and look for Ms. Angel Neri. In case she is out, a volunteer who answers the phone can help in providing the initial information. The DTC is located at 188 J. Miranda St., Caridad, Cavite City.

Use tags, Efren Florida, Cris Valdez or Dynamic Teen Company, for a quick search in the cyberspace to know more about their advocacy.

Ang Masaya Kong Nakaraan

Ang Masaya Kong Nakaraan

Ni Apolinario Villalobos

 

Hindi ito isang kuwentong mala-nobela. Kuwento ito ng masasayang araw ng aking kabataan. Makulay pa. Noong nasa elementarya ako, kasama ang ilang abenturista ring mga kaklase, namumutol kami ng kawayang Hapon sa isang bukid upang gawing sumpit. Upang magkaroon kami ng pambalang monggo, pumupunta kami sa palengke upang mang-umit nito sa mga bilaong nakatiwangwang lang, at pinupuno namin ang aming bulsa. Yong kasama naming isa, siguro nagsisisi sa mga ginawang pang-uumit kaya ngayon ay nakikibahagi ng mga salita ng Diyos bilang tanda ng pagsisisi. Yong isa, namayapa na.

 

May mga sinamahan din akong mga kaibigan na mahilig sa pag-akyat sa puno. Sa kanila ko natutuhan ang patiwarik na pagbitin sa sanga. Natuto akong bumaba sa puno ng santol na puno ang damit ng ninakaw na bunga, animo ay buntis, habang ang hindi kayang maipit ng damit ay naglalaglagan sa pagitan ng aking mga hita. Wala kaming pera subali’t masaya kami.

 

Noong panahon na wala pang kuryente sa bayan namin, ang mga nagpapa-party ay gumagamit ng Petromax, at para lang masabi na romantic daw, mga kandila naman ang sinisindihan na kung mangaupos ay pinapalitan ng gaserang de-gas kaya kinabukasan paitiman ng ilong ang mga nagsidalo, dahil sa nalanghap na usok. Ang music naman, mula sa de-bateryang phonograph o “phono”, kaya pabilisan ang pagsayaw ng twist at kung anu-ano pang mabibilis at magagaslaw na “stroke” dahil kapag humina ang baterya, maski kantang “limbo rock” ay nagiging pang- sweet dance na lang, hanggang sa tuluyan nang mamahinga ang “phono”, kaya goodnight na sa isa’t isa kahi’t maaga pa…mahal kasi ang baterya.

 

May mga haranahan akong inabot. Isa sa mga hinarana ay kapatid kong hindi naman kagandahan, nagustuhan lang yata ang hagikhik nito na nakakaaliw. Minsan, nagalit ang tatay namin, kinuha ang arenola, binuksan ang bintana at ibinuhos ang laman sa labas, yon pala may nagpapasakayle ng gitara sa ibaba. Ang nakikita sa sine na sinasabay sa pagharana ang pagnanakaw ng manok ay totoo. Ginawa ito ng isa kong pinsan kasama ang kanyang barkada isang gabi. Nakadalawa sila ng “nasungkit” na manok, habang ang iba sa kanila ay kumakanta. Sa gabi kasi, ang manok na nakadapo sa sanga ng puno at tulog ay nasusungkit ng kawayang may maikling patungan sa dulo, kung saan lilipat ang manok na susungkitin. Ibinababa ang manok sa sungkit kung malayo na sa bahay na hinarana, kaya walang problema maski mag-ingay pa ito.

 

Madalas ang sunog sa amin kung pasko – mga parol, hindi bahay. Mahilig kasing gumamit ang mga nagkakaroling ng parol na ang ilaw sa loob ay sinindihang kandila. Malalamang may nasusunog na parol kung may nagtatakbuhan at nagkakahulang aso. Ang usong ibigay noon ay hindi pera, kundi kung anong mahahagilap sa mesang prutas o tirang kakanin. Siguradong pera ang matatanggap ng nagkakaroling kung magbibigay sila ng sulat sa mga tatapatang bahay. Ang mga mahiyain naman na nagkakaroling, kumakanta habang nakatago sa likod ng puno, malapit sa bahay o di gaya ay sa halamanan. Maghahanap pa ang maybahay kung saan ang kumakanta para abutan ng saging o kamote na nilaga.

 

Ang mga sinehan sa amin, amoy- ihi at ang mga upuan ay maraming surot, pero napapagtiyagaan. Ang isang sinehan ay naging dalawa, naging tatlo, hanggang naging apat. Nauso ang mga “plus bom” na palabas. Ito yong mga pelikulang may mga isiningit na malalaswa kaya ang tawag ay “plus bom” na ibig sabihin ay “plus bomba”. Bomba ang tawag noon sa mga pelikulang malaswa. Kung magpalabas nito sa amin ay walang pakialam ang mayor. Abot hanggang kalsada ang ingay ng halinghingan ng mga artista, para bang nang-aakit pa ng mga manonood, kaya ang mga abenturista kahit menor de edad, nagkandapunit ang mga high school ID dahil sa pagpapalit ng birthday. Hindi pinatawad ang mga pelikula ni Joseph Estrada at Fernando Poe, Jr. na siningitan din ng mga “plus bom”, pati ang kay Nora Aunor. Nagkakagulatan na lang sa loob ng sinehan, ang hindi makatiis, lumalabas.

 

Masaya sa bayan namin kapag may dumating na van ng “cortal” dahil magpapalabas sila ng libreng sine sa plaza. Kanya-kanyang puwesto ng upuan sa harap ng van, magdadapit-hapon pa lang. Pagkatapos ng palabas, magbebentahan na ng mga gamot, na kung isipin ko ngayon ay baka mga expired na kaya pino-promo. Pero wala akong nalamang namatay sa amin dahil sa expired na gamot. Nagbebenta ako ng sinangag na mani kung may libreng palabas na sine.

 

Madalas ding magpa-“amateur” ang mayor namin na ang ibig sabihin ay amateur singing contest, sa plaza. Ang mga pampalubag- loob na premyo ay tinapay na donasyon ng nag-iisang bakery sa amin. Obligadong magbigay ang may-ari dahil baka isara ang bakery niya, matapang kasi ang mayor namin. Marami palang may magagandang boses sa amin. Ang isang maalala ko ngayon ay may apelyidong Levita. Naalala ko rin sina Grace Perales, at Eufemia Alcon na naging wedding singer. Parehong mga elementary pupils sina Grace Perales at Eufenia Alcon noong sumikat sila sa amin.

 

May dalawang “unit” ng combo ang mayor namin. Ang isa ay tumugtog sa isang beerhouse sa Pasay na nakita ko pang kasama sa isang eksena ng pelikula ni Joseph Estrada. Yong isa ay permanente sa bayan namin upang magpasaya sa mga tao tuwing Linggo. Nagdala ang mayor namin ng dalawang magagandang singer mula sa Maynila. Nagbukas din siya ng isang “night club” sa may bandang palengke, katabi ng katayan o slaughter house. Tinawag itong “Kayumanggi Club”. Ang combo naman ay tinawag na “Firebrand Combo”, dahil ang mga tumutugtog ay nakalista sa payroll ng munisipyo bilang mga bumbero. Yong tumutugtog sa Pasay ay “self-liquidating” dahil ang sweldo ng mga miyembro ay galing sa kita nila, pagkatapos kaltasan ni mayor. In fairness sa kanila, talagang magagaling tumugtog at kumanta, lalo na ng mga kanta ng Bee Gees at Tom Jones. Sa buong probinsiya, bayan lang namin ang may combo, dalawa pa.

 

Regular ang pagdating ng mga peryahan tuwing piyesta sa amin. Kinakaibigan naming magkakabarkada ang mga nagbabantay sa entrance ng circus upang makapasok nang libre. Binibigyan namin ng prutas na nahihingi namin. Nasuyod naming magkakasama ang buong bayan sa paghanap ng mga prutas upang hindi kami pabalik-balik sa ilang bahay. Minsan, nakawala ang ahas na kasama sa palabas, paliliguan sana subali’t gumapang palabas ng tent, takbuhan ang mga batang nag-iistambay. Sa takot ko, dalawang araw akong nilagnat.

 

Magandang magbalik-tanaw sa mga masasayang araw noong kabataan natin. Nakakapagbigay ng ngiti. Iba talaga ang panahon noon, masaya kahit walang computer at malls.

 

 

 

 

Ang Kahabaan ng Buhay

Ang Kahabaan ng Buhay

Ni Apolinario Villalobos

 

Dalawang kasabihan ang alam ko tungkol sa kahabaan ng buhay, ang tungkol sa pusa na may siyam na buhay daw, at ang tungkol sa masamang damo na matagal daw mamatay. Nabanggit ko ito dahil sa mga pangyayari mula pa noong ako ay bata pa na nagdulot ng kapahamakan sa akin.

 

Noong ako ay wala pa sa gulang upang mag-aral, natumbahan ako ng bangko habang natutulog sa ilalim ng mesang kainan. Swak sa aking noo ang gilid ng bangko na nagpagising sa akin subali’t sandali lang ang sakit na naramdaman ko. Iyon nga lang naalimpungatan ako. Hanggang ngayon, may mababaw na gatla ang gitna ng aking noo. Nang minsan namang umakyat ako sa puno ng balimbing ng aming kapitbahay ang isang sangang nahawakan ko ay tuyo pala kaya ito ay naputol at ako ay nahulog, unang tumama ang aking likod kaya naudlot ang aking paghinga ng ilang sandali. Kinabukasan, bumitin akong patiwarik sa puno ng aming kaimito, nakaangkla lamang ang mga nakatiklop na paa sa sanga, dahil ginaya ko ang napanood kong flying trapeze sa karnabal. Nahulog ako, dibdib naman ang nauna.

 

Noong nasa grade 1 ako, sumama akong maligo sa isang maliit na “ilog” (actually, malalim at malaking irrigation canal ito). Hindi ako marunong lumangoy subali’t dahil may nakita akong ibang bata na naglalangoy-aso, naisip kong kaya ko rin kaya lumundag ako sa tubig, lampas tao pala at malakas pa ang agos. Habang inaanod ako, panay naman inom ko ng tubig, hindi makasigaw pero kumakaway, kaya kinawayan din ako ng iba. Mabuti na lang at sumabit ako sa mga nakalaylay na mga talahib na agad kong kinapitan. Sa bahay naman, lumusot ako sa sahig na kawayan ng aming batalan, diretso sa maburak na lupa. Naligo na lang ako at nang magtanungan kung bakit may butas ang batalan, hindi ako kumibo, maski pa sa akin sila nakatingin.

 

Noong minsang natulog ako na suot ang malaking shorts ng aking kuya, ginamitan ko ng imperdible ang garter upang mahigpitan ang baywang. Nagising ako bandang madaling araw dahil may naramdaman akong sakit sa aking tagiliran. Iyon pala, nakalas ang imperdible at bumaon ang talim sa buto ko sa balakang. Nabunot ko nga subali’t medyo may kahirapan. Nang tanungin ako kung bakit may dugo ang shorts kinabukasan, sinabi ko na lang na nasugatan ang baywang ko sa tindi ng kamot.

 

Noong na-assign ako sa Romblon nang pumasok ako sa PAL, ugali kong maligo sa dagat na ilang hakbang lang ang layo mula sa bahay na tinirhan naming mga empleyado. Isang hapong malalaki ang alon, pinilit ko pa ring lumangoy kaya natangay ako sa malayo. Mabuti na lang at may dumaang mangingisda kaya isinakay ako sa bangka niya at dinala sa tabi. Naging kainuman ko ng tuba ang mangingisda mula noon.

 

Nang inilipat ako sa Maynila mula sa Romblon, napatira ako sa Paraῆaque at dahil sa pakikisama ko, madalas akong makipag-inuman sa mga istambay. Isang beses nahaluan kami sa inuman ng isang makulit. Sa inis ko binigwasan ko siya pero dahil nakainom ako, hindi ko tinamaan ang gusto kong tamaan, mali pa ang porma ng kamao ko, kaya ang nangyari mata niya ang pumutok, lumubog naman ang dalawang “knuckle bones” ko, may pilay ako sa kamay at sumikip pa ang dibdib ko sa sobrang galit kaya itinakbo ako sa ospital. Mabuti daw nadala agad ako dahil heart attack pala ang inabot ko. Tumakas din ako mula sa ospital, kaya muntik na akong matanggal sa trabaho.

 

Nang magkaroon ako ng second hand na “beetle” (Volkswagen) na sasakyan, tatlo ang hindi magandang karanasan ko sa pagmaneho nito. Una ay nang masira ang daluyan ng langis patungo sa brake nito na ang tagas ay nagsimula pala pag-alis ko pa lang sa opisina hanggang umabot sa unang traffic light na tinigilan ko sa Roxas Boulevard. Mabuti na lang at nakita ng cigarette vendor kaya itinabi ko. Sumunod ay nang mabangga ako ng rumaragasang sasakyan mula sa isang intersection, at ang pangatlo ay nang lumipad ako sa ere at umikot ng dalawang beses bago lumapag sa maputik na palayan dahil sa pag-iwas sa trak na sumalubong sa akin, nag-overtake kasi siya sa sinusundan niyang kotse. Ang pangyayari ay nakita ng mga istambay at akala nila ay patay na ako. Sandaling black out ang nadanasan ko. Nakahawak pa rin ako sa manibela pero nakalas sa braso ko ang aking relo pati mga sapatos ko ay sa likod ng kotse ko na nakita. Inabot kong umiindayog pa ang rosary na bigay ni Celso Dapo, kasama ko sa trabaho, na binili niya sa Jerusalem noong pumunta siya doon. Ang rosary ay gawa sa olive wood, at ang isang “decade” nito ay sobra ng isang butil…na itinuring kong signos ng isa pang buhay para sa akin.

 

Sa isang lugar naman sa Cavite na ginawang relocation site ng mga naunang iskwater mula sa Tondo noong dekada otsenta, may isang grupo ng mga pamilya na madalas kong pasyalan dahil sa proyekto kong “goat dispersal”. Maaga pa umiinom na ang karamihan sa mga kalalakihan. May isang taong naging malapit sa akin at nagtapat na tagabili daw siya ng droga ng isang grupo, pero gusto na niyang magbago. Tinutukan ko siya at ang pamilya niya upang matulungan ng lubos. Ang hindi ko alam, markado na pala siya at balak nang itumba, kaya matagal siyang nawala upang magtago. Ang mali niya ay nang bumalik dahil may nagsabi sa kanya na makikipiyesta daw ako sa lugar nila. Ugali na kasi niyang ihatid ako sa hintayan ng jeep kapag ako ay pauwi na. Nang gabing iyon na ihahatid na niya ako, hinarang kami ng isang kotse na binabaan ng tatlong lalaking may mga mahahabang baril at kinaladkad siya upang ipasok sa nasabing kotse. Nang humarang ako, itinulak ako ng isa sa kanila sabay sabing sumunod na lang daw ako. Nang mahimasmasan ako sa pagkatulala, bumalik ako sa bahay na aking pinanggalingan, subalit iilang hakbang pa lang ang nagawa ko, may narinig na kong sunud-sunod na mga putok. Sabi nila, na-salvage daw ang kaibigan ko, nadamay siguro ako kung pinairal ko ang kakulitan ko.

 

Kasama ako sa grupong PAL Mountaineering Club. Noong umakyat kami sa Mt. Hibok-Hibok sa Camiguin, araw na Biyernes trese, gumulong ako sa mabatong dalisdis nito dahil nakipaghabulan ako sa mga kasama ko habang pababa na kami. Tumilapon ang kamerang dala ko, ang backpack at relo. Dalawang beses tumama ang ulo ko sa malalaking bato. Nahilo ako at matagal bago makatayo nang tumigil ako sa paggulong. May naramdaman akong kirot sa kaliwang bahagi ng ulo ko pero hindi ko pinansin dahil wala namang dugo. Ngayon, bumabalik ang kirot tuwing matindi ang init o kung makalog maski bahagya ang ulo ko.

 

Sa Quiapo, noong minsang mamasyal ako, may nadaanan akong nagkakagulong umpukan ng mga tao. Nag-uusyuso pala sa isang nagwawalang babae na may kutsilyo at halatang lasing. Nagsisisigaw at umiiyak dahil niloko daw siya ng isang lalaki, binuntis pa siya. Pati pulis hindi makalapit. Nang marinig ko siyang magmura sa Bisayang Cebuano, naisip kong kausapin siya sa dialect na yon, sumagot naman nguni’t pasigaw. Nang palagay ko ay nakukuha ko ang tiwala niya, nilapitan ko at sinubukang kunin ang kutsilyo, nguni’t matagal bago ibinigay, nag-amba pang ako ay sasaksakin. Nang naibigay na sa akin ang kutsilyo, niyakap ko siya at ipinasok sa isang malapit na restaurant upang kausapin. Halos hindi kami magkaintindihan dahil panay ang iyak niya, minumura pati ang Maynila. Hinuthutan kasi siya ng lalaki at kaya siya nandoon ay upang hulihin niya sa pinupuntahang babae, subali’t hindi niya inabutan. Nang may mabanggit siya tungkol sa balak niyang pag-uwi na lang, sinabi kong handa akong bigyan siya ng pamasahe at baon. Doon pa lang siya nahimasmasan. Inihatid ko siya sa boarding house niya sa Sampaloc at kinabukasan, maaga pa ay sinundo ko upang ihatid sa piyer upang sumakay sa barkong biyaheng patungo sa Cebu. Nagpasalamat ako sa boss kong inutangan ko ng pera.

 

Kung magbabalik-tanaw ako, malaki ang pasalamat ko na sa probinsiya ako nakapagtapos ng pag-aaral kahi’t nakapasa ako sa scholarship exam ng Mindanao State Univesity (MSU) sa Marawi Cit at UP-Diliman. May scholarship nga wala namang perang pang-allowance, kaya sa amin na ako nag-aral. Dahil sa ugali at mga prinsipyo ko, ngayon ko naisip na malamang hindi ako nakapagtapos ng kolehiyo at malamang napasama ako sa mga grupong makakaliwa kung sa MSU o UP ako nag-aral. At, malamang sa malamang….patay na ako at nakabaon sa walang tandang hukay sa dalisdis ng hindi matukoy na bundok.

 

Noong panahong patapos na ako ng kolehiyo at bago pa lang ibinaba ang Martial Law, pinatawag lahat ng mga estudyante sa plasa upang makinig sa paliwanag ng mayor tungkol sa layunin ni Marcos. Pagkatapos niyang magsalita, nagtanong siya kung mayroon sa hanay ng mga estudyanteng gustong ring magsalita, itinulak ako ng mga classmate ko sa stage. Habang nagsasalita ako, nasa tabi ko ang mayor at narinig ko ang tanong sa kanya ng kanyang bodyguard na: “ano mayor, desisyunan ko na ini? (ano mayor, dedesisyunan ko na ito?)”. Sabi ng mayor, huwag dahil kilala ko ang pamilya ng batang ito. Subali’t sandali lang may narinig nang mga putok mula sa hindi kalayuan. Mabuti na lang hinila ako ng mga classmate ko pababa ng stage. Nalaman namin, nanakot lang pala ang nagpaputok na isa sa mga bodyguard ng mayor.

 

Hindi pa rin ako nadala. Nang pumunta ang isang babaeng popular na makakaliwa sa amin, upang mangampanya laban sa Martial Law, “nakulong” siya at hindi makalabas sa dami ng checkpoints. Kinausap ako ng isang madre upang hingan ng tulong. Nakahanap ako ng jeep na masasakyan niya, awa ng Diyos, nakalusot siya sa dalawang checkpoints dahil may kasamang mga madre. Ako naman binuntutan mula noon ng MISG.

 

Napakarami pang gusot ang aking napasukan dahil sa katakawan ko sa adventure pero nagpapasalamat ako at nakakaya pa ng pising hawak ko. Kung minsan, hindi maintindihan ang buhay…