Ang Pinaniniwalaan ay Dapat Gawin

Ang Pinaniniwalaan ay Dapat Gawin

Ni Apolinario Villalobos

Marami ang may gustong maging “in” sa lahat ng bagay, kasama na diyan ang tungkol sa mga bagay na ispirituwal. Yong iba ay dumadalo sa mga weekend preaching ng mga sikat na evangelists, dahil alam nila na may mga dumadalo ding celebrities. At lalung-lalo kung may slot ito sa TV, kaya sikat, magandang pag-usapan sa mga party. Para bang sinabi nila na dahil okey sa mga celebrities ang preacher at may TV slot, okey ito sigurado. Ito yong mga excited sa pagkuwento na ang preacher ay magaling dahil mga de-kotse pa nga ang dumadalo, mga sikat na tao, mga artista.

Ang mga sini-share ng mga preachers na ito ay ganoon lang din naman, mula pa noong magsimula ang Kristiyanismo hanggang ngayong may mga pari at mga pastor na, na ang iba ay nasobrahan yata ng “paniniwala” kaya naging makasalanan na rin. Lahat ay tungkol sa pagmamahal sa Diyos at kapwa. Bakit kailangan pang makarinig ng salita ng ibang tao upang gawin ito, ganoong marami na tayong nakikita sa ating paligid na dapat ay gamitan nito? Ilang libong taon na mula nang sabihin ito ni Hesus, nababasa sa Bibliya, naririnig sa mga simbahan….hindi pa rin ba natin naiintindihan?

Marami sa mga ganitong mga spiritual kuno ay ni wala ngang concern sa mga miyembro ng kanilang pamilya, lalo na mga anak. Marami diyan na hindi na natakot sa pagsabi na pagod na sila sa pagiging tatay at nanay nila, ganoong may mga anak pa silang maliliit. Nirereklamo ang masamang ugali ng anak…kaya yong isang nag-open sa akin ay binara ko ng, “bakit hindi mo tinuruan ng magandang ugali ang mga bata noong maliit pa lang sila?”.  Dinagdagan ko pa ng pasaring na alangan namang kapitbahay pa ang magtuturo sa mga anak niya. Mayroon diyang nag-aalaga ng mga hayop at halaman, hindi naman inaasikaso na mabuti, dahil ang gusto lang pala ay ayaw patalo sa mga kapitbahay na may mga ganito ring alaga. Ang inggit ay isang napakasamang ugali, hindi man ituro ni Hesus….common sense lang ang kailangan.

Nakakapanindig-balahibo ang ugali ng iba na ang pakay lang pala sa pag-attend ng mga religious activities, tulad ng Misa at weekend preaching sa mga kilalang venues ay upang magdispley ng bagong damit, ang iba backless at plunging neckline pa, pati mukha ay may makapal na make-up! Ang iba, ginagawang dahilan ang pagdalo sa ganitong mga pagtitipon, para sa susunod pa nilang “family bonding” kuno….isang biyahe na nga lang naman. Pero masama pa rin ang dating ng dahilan, dahil sa halip na magkaroon ng sincerity sa pakay ng pagdalo sa religious na pagtitipon, ang isip ay nakatuon na sa kung saang restaurant kakain pagkatapos. Para ring “paggunita” sa pasko na nakalimutan nang ito ay tungkol sa questionable na birthday ito ni Hesus….dahil ang sa isip nila tuwing pasko ay mesang puno ng pagkain, gifts, kumukutitap na bumbilya, Christmas tree, etc.

Simple lang naman ang dapat paniwalaan ng tao pagdating sa spirituality….na may Diyos, mahalin Siya, mahalin ang kapwa-tao at ibang nilalang na may buhay, respetuhin ang kalikasan at mundong tinitirhan natin…at ipakita ito sa mga kilos, hindi lang sa salita upang masabi lang ng iba na may alam ang isang tao…at nang hindi isiping nagkukunwari lang pala siya.

Ang Hindi Ko Makalimutang Tatay Namin

Happy Fathers’ Day!

Ang Hindi ko Makalimutang Tatay Namin
Ni Apolinario Villalobos

Simple lang ang buhay namin noon. Nagtitinda ng tuyo ang aming mga magulang hanggang sa ito ay nalugi. Bumigay ang maliit na puhunan dahil sa laki ng aming pamilya. Mula noong nasa grade one (walang pang prep noon) hanggang grade five ako, dama ko ang saya ng pamilya namin. Yon nga lang, lahat kami ay walang baon pagpasok sa eskwela.

Tuwing uuwi ang tatay namin, palagi siyang may pasalubong na saging. At kung isda namang nakatuhog sa yantok (rattan) na panali (wala pang supot noon) ang inuuwi, palagi namang tilapia na siyang pinakamura. Siya na rin ang naglilinis at nagluluto. Dahil sa kamahalan ng isdang dagat, lumaki akong hindi ko sila “nakilala” kaya hanggang ngayon ay wala ako ng sinasabing “acquired taste” para sa mga sariwang isdang dagat. Ang kilala ko lang noon na isdang dagat ay nasa lata – sardinas. Maliban sa tilapia, ang binibili ng tatay ko ay bangus na nagkakamurahan kung hapon na, pero dahil sa dami ng tinik kaya mahirap kainin, nagkasya na lamang ako sa sabaw.

Walang bisyo ang tatay namin, hindi tulad ng nanay namin na nagnganganga. Ang kinatutuwa ko pa ay ang pagtabi niya para sa akin, ng mga diyaryong pinangsapin sa mga kahon ng tuyo. Napansin kasi niya na matiyaga kong binabasa ang mga ito kahit malakas ang amoy…inuuwi ko pa at itinatago sa ilalim ng kama. Dahil sa ginagawa ko, pingot naman ang inaabot ko sa ate namin. Tumigil lamang siya sa pagbulyaw nang magwala ako dahil sinunog niya ang “collection” ko. Natakot yata nang pinagtutumba ko ang mga silya, kaya tumakgo siya sa palengke upang manghingi sa ibang nagtitinda ng tuyo…pampalit sa mga sinunog niya!

Noong hindi pa ako nag-aaral, tuwang-tuwa ang tatay ko sa mga isinusulat kong mga salita sa lupa gamit ang maliit na sanga ng kaimito, na kinokopya sa kung anumang babasahin na mahagilap ko. Ang una kong isinulat noong tatlong taon pa lang daw ako ay “Purico”, isang brand ng mantika na uso noon. Yon kasi ang gamit namin sa pagluto kaya nababasa ko ang nakasulat sa kartong pambalot. Nasundan ito ng mga pangalan ng mga kapatid ko, kaya palaging puno ng mga isinusulat ko ang lupa sa bakuran namin. Mabuti na lang at wala pa noong spray paint, dahil baka pati dingding ng bahay ay hindi ko pinalampas!

Pinagtatanggol niya ako kapag pinapagalitan ako ng nanay namin, tuwing umuwi akong maraming sugat dahil sa pag-akyat sa mga puno ng prutas ng mga kapitbahay. Dahilan niya, inuuwi ko naman daw ang mga prutas para sa mga kapatid ko. Ganoon din kapag naghahakot ako ng mga supot na plastic na napupulot ko mula sa basurahan ng isang bakery, dahil ginagamit ko ang mga ito bilang pang-cover ng libro. Dahilan niya, pati naman daw mga kapatid ko ay nakikinabang. Naigagawa ko rin kasi sila ng raincoat, mula sa mga pinagtagpi-tagping mga plastic. Ang hindi lang niya matanggap ay nang mag-uwi ako ng maliit na ahas na iniligtas ko sa pananakit ng ibang bata…noon na siya nagalit sa akin.

Noong nasa kalagitnaan ako ng grade six, nalugi ang negosyo namin. Gamit ang maliit na puhunang natira, nagtinda ng ukay-ukay ang nanay namin. Ang tatay naman namin ay naging kargador ng mga kaibigan niyang may puwesto sa palengke. Mula madaling-araw hanggang hapon siyang nakaistambay sa dati naming puwesto at naghihintay ng tawag kung may gagawin. Ganoon siya katiyaga. Kung minsan dinadalhan ko siya ng tanghalian. Ganoon pa man, hindi ko narinig na nagreklamo ng pananakit ng katawan ang tatay namin.

Nang panahong nangangargador siya, napadalas ang pakisama niya sa mga kumpareng nagbigay ng trabaho sa kanya, kaya natuto siyang uminom ng alak. Hindi kalaunan, dahil sa kahinaan ng katawan, bumigay ang kanyang atay dahil sa kanser. Mula noon, nagtiyaga na lamang siya sa pagdungaw mula sa bintana habang minamasdan akong nagwawalis sa aming bakuran at nagsusulat sa lupa. Pumanaw siya noong nasa kalagitnaan ako ng Grade Six.

Sa kanya ko natutunan ang ugaling hindi pagpili ng gawain, basta marangal. Nalaman ko sa isang matandang kamag-anak na naging kaminero o basurero din pala siya noong nanliligaw pa lang siya sa nanay namin, kaya pala galit sa kanya ang ibang tiyuhin namin sa ina. Palagi niyang sinasabi na ang kita ay nakakatulong kaya hindi dapat ikalungkot kung ito ay maliit. Nakakatulong din ang kasiyahan sa ginagawa upang matanggap ng lubos ang isang gawain, ano man kababa ito… ganyan daw dapat ang panuntunan sa buhay.

Hindi nakatapos ng elementarya ang tatay namin, subalit pinagmamalaki namin siya. Ang turing ko sa kanya ay higit pa sa isang doktor o abogado, o sa isang Presidente man ng kung anong bansa pero tanga naman, o Bise-presidente ng kung anong bansa din, pero kurakot naman!

Sa panahon ngayon, lalong umigting ang respeto at pagmamahal ko sa tatay namin. Hindi ko siya ipagpapalit sa ibang tatay ngayon na mayaman nga at kilala sa lipunan, subalit ang pangalan ay kakambal naman ng kahihiyan…walang maski kapirasong dangal!

Ang Ating Ama…

Happy Father’s Day!

Ang Ating Ama…
Ni Apolinario Villalobos

Haligi ng tahanan kung siya ay ituring
Katatagan ay dama natin sa kanyang piling
Katuwang ng ating Ina sa pag-aruga sa atin
At para lang lumigaya tayo, lahat ay gagawin.

Sukdulan mang sumuway siya ng batas –
Magnakaw man, makabili lamang ng gatas
Buhay niya ay itataya, walang pag-alinlangan
Mailigtas lang ang anak sa mga kapahamakan!

Mahalagang bahagi tayo ng buhay niya
Damdamin niya’y dapat din nating madama
Pintig ng kanyang puso ay dapat ding damhin
Dahil sa kanyang buhay, galing ang buhay natin!

Suwail ang anak na sa Ama’y di lumingon
Kanya ring pagsisisihan, pagdating ng panahon;
Buhay o namayapa man ay ating bigyang pugay
Pangalang bigay, ipagmalaki natin at iwagayway!

Ang Aming Nanay….

Ang Aming Nanay…
Ni Apolinario Villalobos

Nakagisnan ko na ang bisyo ng aming nanay na pagnganga. Sa gulang niyang wala pang limampu, naipanganak niya kaming labing-isang magkakapatid, subalit siyam lamang ang buhay. Bihira siyang magsalita, at sa kanilang dalawa ng aming tatay siya ang taga-disiplina sa amin. Sa aking paningin, siya ay matapang at napatunayan ito nang minsang sugurin niya ang puwesto ng larong “pool”, yong parang bilyar, subalit flat na bilog na kahoy ang tinutumbok ng tako. May nagsumbong kasing naglalaro doon ang isa kong kuya sa halip na pumasok sa eskwela. Pagpasok daw niya ay kumuha agad siya ng tako at hinataw ang kuya ko, at nang mabali ito, kumuha pa raw ng isa at iwinasiwas sa ibang mga nandoon na hindi alam kung saan susuling, habang minumura ang may-ari ng puwesto. Pinasara daw niya ang puwesto subalit sa awa sa may-ari ay pinabuksan din makalipas ang ilang araw.

Ang una naming pagtatalo na umabot sa pagpingot niya sa magkabila kong tenga ay nang tumanggi akong magsuot ng ukay-ukay na long sleeves at puting polo shirt, na dahil may pagka-synthetic ang material ay mainit sa katawan. Ayaw ko ring isuot ang malaking sapatos at maluwag na pantalon ng kuya ko. Ang okasyon ay ang pag-akyat ko sa stage upang masabitan ng ribbon na pang-third honor noong ako ay grade three. Pinagyabang niya ako sa mga bumabati sa kanya, na ikinainis ko rin, dapat daw kasi ay first honor ako, pero dahil kamag-anak namin ang teacher, binigay na lang sa akin ang third honor para walang masabi ang ibang magulang.

Nang malugi ang negosyo naming tuyo at daing, nagtinda siya ng ukay-ukay na ang tawag noon ay “relip” mula sa salitang “relief” dahil nga naman ang mga damit ay “relief goods” na donasyon galing Amerika at unang ibinagsak noon ng mga tiwaling negosyante sa palengke ng Bambang sa Sta. Cruz, Manila. Kumalat ito hanggang Baguio na nadagdagan ng mga surplus galing naman sa Subic (Olongapo) at Clark (Pampanga). Ang mga artista at singer noon ay may mga suking tindero at tindera na alam ang mga style na gusto nila, kaya kung may bubuksang mga bundle, inuuna nilang pinipili ang para sa mga ito. Ang nanay ko naman ay sa Bambang lang kumukuha dahil nandoon ang suki niyang puwedeng utangan.

Dahil sa negosyo naming ukay-ukay, lahat ng damit namin ay galing na dito. Pinagtitiyagaan niyang i-alter ang mga damit upang magkasya sa amin. May mga suki siya na pinapatawag sa akin tuwing may bagong bundle siyang bubuksan upang una silang makapamili, at ang matira ay binebenta sa palengke at idinadayo pa sa mga tiyangge ng ibang bayan. Gumigising siya at ang kuya kong hinataw niya ng tako, madaling araw pa lang upang umabot sa trak na naghahakot ng mga “volantero”, tawag sa mga dumadayo sa tiyangge ng ibang bayan. Hindi ko sila nakitang humigop man lang ng kape bago umalis, dala ang malalaking sako ng ukay-ukay. Sumasabay sa kanila ang tatay namin sa pag-alis ng bahay upang mag-abang sa palengke ng mga kalakal na kanyang mahahakot bilang kargador, na naging trabaho niya nang malugi ang negosyo namin.

Dahil sa laki ng pamilya namin, kahit anong sipag ng aming magulang ay hirap kaming makaangat sa buhay. Ang unang bumigay ay ang aming tatay na dahil siguro sa sama ng loob ay natutong uminom na nagpadali sa kanyang buhay, kaya namatay sa sakit na kanser sa atay.
Sa kabila ng lahat hindi pa rin sumuko ang aming nanay na tumira sa bukid upang makasama sa mga kamag-anak na nagsasaka, kaya napasabak naman siya sa pagtanim ng palay, mais, at pag-ani na rin ng mga ito. Nagbukas din siya ng maliit na tindahan na ang mga paninda ay pinapautang niya at ang bayad ay mais o palay, hindi pera. Ganoon ka-diskarte ang aming nanay. Tuwing Sabado naman ay binibisita ko siya at dahil kapos sa pamasahe, sinasabayan ko ang ang pagsikat ng araw kung lakarin ko ang ilang kilometrong layo mula sa aming bayan, hanggang sa bukid na tinitirhan niya. Lakad din ang ginagawa ko kung ako ay uuwi na sa bayan, madaling araw pa lang ng Lunes upang maghanda sa pagpasok sa eskwela.

Noon ko napansin ang madalas na pagtali ng nanay namin ng malaking panyo sa kanyang sikmura. Akala ko ay normal lang yon tuwing umaga. May iniinda na pala siyang sakit na nagpapahirap sa kanya dahil sa kirot na naging sanhi pa ng kanyang pagsusuka kung minsan. Dahil sa kakapusan ng pera, sa arbularyo siya dinadala ng mga kapatid ko kung atakehin siya ng sakit.

Isang hapong umuwi ako mula sa eskwela, sinalubong ako ng kalaro kong kapitbahay namin na nagsabing kailangan ko raw magmadali upang “umabot pa ako”. Hindi ko siya naintindihan, subalit pagdating ko sa amin, nagulat ako dahil maraming tao, yon pala, kararating lang ng kapatid ko kasama ang bangkay ng aming nanay na natuluyan habang ginagamot ng arbularyo. Nasa kalagitnaan ako ng first year high school noon, at wala pang isang taon ang nakalipas nang mamatay ang aming tatay. Namatay ang nanay namin sa sakit na kanser sa matris.

Bilang paggunita sa Buwan ng mga Ina, itong payak na pag-alala lamang ang kaya kong magawa dahil hindi ko naman kayang ibalik ang kanyang buhay upang maski papaano sana ay maipatikim ko sa kanya bilang ganti, ang ginhawang bunga ng kanyang pagsisikap katuwang ang aming tatay.

Sa isang banda, ang panawagan ko naman sa mga mambabasa na may mga magulang pa, kahit tatay o nanay man lang…mahalin ninyo sila….dahil sila ang bukod-tanging kayamanan sa ating buhay na walang katumbas…o di man, ay buhay lamang natin ang katumbas. Kung hindi dahil sa kanila, wala tayo sa mundong ito….

Olive’s Life…a story of Love and Compassion (for Olive Asong)

Olive’s Life…a story of love and compassion

(for Olive Asong)

By Apolinario Villalobos

Here’s a story that I hope will open the eyes and mind of those who claim to be Catholic but whose acts are wanting of its essence.

The first time I saw her was when she was just about four years old in the care of his father who diligently and lovingly attended to her needs as a growing child. Her mother left them to work abroad. She practically grew up till her teen-aged years with her father by her side, as her mother came home only when her “schedule would permit”, being a pianist in music lounges.

Loneliness drove her father to find intimate relationship with other women. Despite the “un-Christian” ways of her father in the eyes of the devoutly Catholic, she did not condemn him. This she did to reciprocate the honesty of her father who did not hide anything from her.

When her parents parted ways, she maintained her compassionate understanding of her father’s ways until the latter got sick beyond recuperation. She practically shed tears and humbly implored her mother to reconnect with her father. When finally, forgiveness was uttered by her mother, she unabashedly announced it to the world to let go of the overpowering emotion in her heart.

Not only did she reconnected her father to her mother, but she also gave recognition to her “other” siblings that they deserve. She lovingly refers to them as her “extended family”. In the company of her stepmother, she brought the remains of her father to his hometown for internment. In front of relatives, she announced her unconditional love to her stepmother and her half-sister. Her act was followed by the rest – relatives and friends who welcomed her “extended family”.

Unconsciously, Olive did what the people’s pope, Francis, has been asking for the whole Christian flock to do – be compassionate to others and love them unconditionally.

Olive is a baptized Catholic, the essence of which is Universal. In my simple understanding, one can only be one, if he takes down the walls of hypocrisy around him. To love like a Catholic means having no borders around…without laying down conditions. Questions should never be asked before a Catholic extends a hand of compassion to others. A Catholic should never ask a hungry stranger if he is also a Catholic before a few coins can be given to him. And, a Catholic should never ask somebody if he has sinned before he can become a friend!

What Olive did is more than what the people’s pope, Francis has been asking his flock to do….

Sonny Palencia…ulirang Ama

Happy Fathers’ Day!

 

 

Sonny Palencia

…ulirang ama

 

ni Apolinario B Villalobos

 

 

Sa isang yugto ng Eat Bulaga

May nanalong tinawagan sila

Actually, ang nag-dial si Vic Sotto

Na sinagot naman agad ng nanalo.

 

Welfareville compound ang eksena

Sina Wally at Jose sa TV pinakita

Maya-maya dumating isang lalaki

Halatang ninerbiyos at di mapakali.

 

Siya si Sonny Palencia ang maswerte

Na inabot pa ng kantiyaw nina Jose

Bakit hindi, eh, hindi yata nakahilamos

At t-shirt na suot sa mantsa’y lubus-lubos.

 

Sa bahay ni Sonny, sugod maingay na tropa

Ang dinatnan, sa dilim nito animo kuweba

Liwanag na nakakapasok galing sa mga butas –

Mga siwang sa dingding, bulok na yero sa itaas.

 

Walang permanenteng trabaho si Sonny

Subali’t napapag-aral mga anak na marami

Ang sabi niya, kakayanin niyang igapang

Pag-aaral ng mga anak, mairaos lamang.

 

Nguni’t saan si Misis, tanong ni Jose’t Wally

Walang kagatol-gatol, “iniwan kami” sabi ni Sonny

Nangibang bahay daw, iniwan anak na lima

Nadulas si Sonny, pang-anim daw hindi kanya!

 

Ang kuwento, kung ilang beses silang iniwan

Subali’t bumabalik din paminsan-minsan

Sa pinakahuling beses, tinanggap pa rin niya

Kahi’t may dala sa sinapupunan, ang ama’y iba!

 

Sa puntong ito, awa ni Jose at Wally, umalagwa

Sila ma’y nabigla sa di napigilang daloy ng luha

Si Jose nag- about face, si Wally, dingding hinarap

Sa tv screen, kita ang dalawang sisinghap-singhap.

 

Pagkatapos mailuwal ang ika-anim na supling

Asawa’y nawala, nag-disappear sa kanilang piling

Gayun pa man, naiwang anak, minahal ni Sonny

‘Di ininda mga tsismis at kuwento na napakarami.

 

Ilan kaya sa atin ang tulad ni Sonny Palencia?

Nakakapagparaya, sariling kapakana’y di alintana?

Mga anak na lang ang pinag-uukulan niya ng panahon

Ginagawa lahat ng pagsisikap nang sa hirap, makaahon.

 

(Nakatira si Sonny Palencia, ang limang tunay na anak

at ika-anim na “bunos”, sa Welfareville compound,

Mandaluyong City. Nakatanggap sila ng biyaya mula sa

Eat Bulaga noong July 31, 2013.)

 

Ama, Ina, Anak…

Ama, Ina, Anak…

ni Apolinario Villalobos

 

Ama, haligi ng tahanan, na naging puhunan

ay dugo at pawis upang maitayo ito ng matatag;

Siya rin ang sa araw at gabi ay kumakayod

‘di makagulapay, kahi’t bumaluktot na ang likod.

 

Ina, kaagapay ng ama upang tahana’y sumaya

at lalo pang nagpapatatag nito sa lahat ng panahon;

Siyang ilaw sa lahat ng oras, nagpapaliwanag

upang walang matitisod, wala man lang mabasag.

 

Anak, bunga ng pagmamahalan ng ama’t ina

may sumpang hanggang kabilang buhay magsasama;

Bunga ng pagmamahalang lipos ng kabanalan

Na sa harap ng mga pagdududa’y hindi matatawaran.

The Senior Citizens (…a message to the youth)

The Senior Citizens

(…a message to the youth)

By Apolinario Villalobos

 

Never scorn or despise the senior citizens. Without them, there is no world fit for habitation. Without them, there would have been no bright guys running governments. Senior citizens are the seeds of humanity that brought forth different races that roam the earth. Senior citizens are what the youth have become –intelligent, ripened, seasoned, experienced, toughened, esteemed, honored, valued, appreciated, and many more.

 

The senior citizens toiled day and night to earn so that the youth in their care can eat decent meals and earn knowledge from prep schools, middle schools, colleges and universities. They sat it out all night when the youth in their care contacted diseases. They cried when the youth in their care succumbed to sickness and finally go to eternal sleep. The woman senior citizen carried what would become a child, for nine months which is  the fulfillment of her life as a mother. The elderly man, literally broke his back in carrying loads to earn an honest living for the growing youth in his care.

 

Never hate the senior citizens just because they break cups and plates due of trembling hands. Never call them useless creatures just because you feed them, after they have exhausted their savings to buy you nice clothes, gadgets and pay for your tuition. Never neglect their needs for medical attention, because for you, they can finally rest if their deterioration is hastened. You, the youth, are treading the road that leads to where they are now.

 

The senior citizens should be venerated. They deserve the same care that they once gave you as a growing youth. They should not be caricatured because of their wrinkled skin, stooped posture, bowed legs, gummy smile and chinky eyes due to dimming sight. They should not be shunned because of a typical smell, as they can no longer take a bath on their own.

 

The senior citizens should be loved the way they loved you since the first minute you saw the light of the world. They deserve it more than anything else…more than any weight of gold…more than the brightest sparkle of a diamond. They need to feel the warmth that they once wrapped your frail body.

 

You will become one, like them…ripened by time and toughened by trials.  They are you, years from now…

 

 

The Day Father Died By Apolinario B. Villalobos Too young

The Day Father Died

By Apolinario B. Villalobos

 

Too young to understand death

Though I cried, it did not take long

For me to be consoled

Not knowing what will happen

On the days to come

What I knew was that father died

And all we had, then was mother

Who looked composed, strong

And if she cried, too

I did not know…

 

 

(I was barely past my eleven years when father died. I was in grade six. Until now, I do not know how we were able to make both ends met with only our mother working to support four children- two in elementary and two in high school. What I could vividly recall was how the two of us in elementary would bring home rationed bulgur wheat, sometimes oat meal or yellow corn grits given in school by the American Peace Corp volunteers. We cooked them for breakfast and dinner. To be able to buy pencil and papers, I would sell in school, fallen ripe tamarind fruits picked up from the yard of our neighbor. Early mornings before going to school, I would go around the town selling pan de sal (favorite breakfast bread of Filipinos). Weekends were for selling popsicles. Sometimes I would go to school in slippers with mismatched colors having been salvaged from my favorite dump which I would visit every afternoon from school to pick up recyclable plastic bags for my books and other things….. Our mother taught us how to be tough and to never compare our situation with that of others. She told us to accept what comes our way.)