Mga Panahon ng Buhay

Mga Panahon ng Buhay

Ni Apolinario Villalobos

 

Hindi lamang kalikasan ang may mga panahon na kung sa Pilipinas ay ang panahon ng tagtuyot o tag-init at panahon ng tag-ulan o tag-baha. Ang buhay man ay mga panahon na dumadating sa iba’t ibang yugto nito.

 

Ang mga yugtong dinadatnan ng iba’t ibang panahon ay nagbibigay ng magagandang kulay at nagsisilbing pagsubok sa kakayahan ng tao sa pagpupumilit niyang maabot ang kanyang layunin. Dahil dito, hindi lahat ng panahon ay kaiga-igaya…mayroon ding makabagbag-damdamin o nakakapanlumo.

 

Ang panahon ng kabataan ang pinakamaselang yugto ng buhay ng tao dahil sa panahong ito hinuhubog ang kanyang pagkatao. Malaki ang papel na ginagampanan ng magulang at kapaligiran sa paghubog ng kabataan. Kasama na rin dito ang mga guro at paaralan. Dito dapat natututuhan ng kabataan ang mga magagandang kaugalian lalo na ang paggalang. Para sa kanyang ispiritwal na aspeto, malaking bagay ang nagagawa ng pagiging maka-Diyos ng magulang o paaralan.

 

Mula sa pagiging bata, ang tao ay tutuntong sa yugto ng adolensiya o pagiging tin-edyer kung saan ay may mga pagkakataon na siya ay malilito kung kanino papanig – sa barkada ba na palagi niyang natatakbuhan at nakakaugnayan o magulang na maski nagbigay ng buhay sa kanya ay sa wari niya, hindi niya “mapagkatiwalaan” tungkol sa ilang bagay. Kung matibay ang pundasyon niya bilang bata, hindi siya basta na lang matitinag mula sa mga nakalakhan nang gawi na naaayon sa kabutihan. Subali’t kung naging pabaya ang magulang at mga guro o paaralan na nakalimot nang magturo ng mga magagandang asal, hindi malayong siya ay mahila ng kanyang mga barkada tungo sa daang baluktot.

 

Ang panahon ng pagiging nasa tamang gulang ay yugto kung saan ay gagawa ng maselang desisyon ang tao kung siya ba ay papasan na ng responsibilidad na maghahanda sa kanya bilang magulang na may sariling tahanan para sa darating na mga supling. Mabigat sa kalooban para sa iba ang basta na lang iwanan ang tahanan kung saan siya ay iniluwal at lumaki sa kalinga ng mga magulang at mga nakakatandang kapatid. Subali’t dahil sa sinusundang ikot ng buhay, hindi maaaring siya ay mag-atubili kung siya ay handa na rin lang.  Sa panahong ito maaalala ng tao ang hirap na dinanas ng magulang upang siya ay mapalaki ng maayos at hindi salat sa mga pangangailangan – dahil gagawin na rin niya para sa kanyang mga supling.

 

Ang panahon ng katandaan ay siyang naghahanda sa tao upang magpaalam sa mundo. Sa mga naniniwala sa Diyos na nagpapaalala na dapat putulin ang mga kaugnayan sa mga bagay na materyal habang nabubuhay sa mundo, abut-abot ang kanilang pamamahagi ng mga yamang naipon. Subali’t ang ibang hindi maatim na iwanan ang kanilang mga yaman ay nahihirapang magpaalam sa mundo dahil nadadaig sila ng panghihinayang sa kanilang pinaghirapan.

 

Ang mga panahong nabanggit ay nakukulayan ng saya o lungkot, depende sa pananaw ng tao. Kung ang tao ay hindi naghahangad ng luho, o masaya na sa kaunting kaginhawahan, lahat ng yugto sa buhay niya ay nakukulayan ng kasiyahan. Subali’t kung kabaligtaran naman ng nabanggit ang pananaw ng tao, dahil ang gusto niya ay umangat ang kanyang kabuhayan ng todo-todo para magkaroon siya ng pakiramdam na animo siya ay nakatayo sa isang mataas na tore, ano mang dami ng yaman ay hindi makakapagbigay sa kanya ng kasiyahan sa lahat ng panahon ng kanyang buhay.

 

Ang mga nabanggit na sumasaklaw sa lahat ng mga panahong dumarating sa buhay ng tao ang nagpapainog sa mundo. Kaya dahil may mga tao na gustong saklawan ang karapatan ng iba, masiyahan lamang, nagkakaroon ng hindi pagkakaunawaan. Ang resulta ay digmaan at mga maliitang girian. Kung alin sa dalawa ang iiral pagdating ng panahon ay walang makakapagsabi.

 

 

Masarap Sana, Subali’t Nakakalito ang Buhay sa Mundo

Masarap Sana,  Subali’t Nakakalito ang Buhay sa Mundo

Ni Apolinario Villalobos

 

Masarap sana ang mabuhay sa mundo, kung hindi magulo at walang mga kalituhan. Dahil ito sa likas na ugali ng taong mapanlamang, mapag-imbot, at maramot na kadalasang  tumatalo sa mga mabubuting ugali na mapagpakumbaba, mapagbigay, at bukas-palad. Kung mapagpakumbaba ka, siguradong yayapakan ang iyong mga karapatan. Kung mapagbigay ka, siguradong itutulak ka lang sa tabi ng mga mapag-imbot. Kung bukas-palad ka kaya maluwag sa loob ang pagtulong sa kapwa, aabusuhin ka naman.

 

Dahil sa nabanggit na mga kalituhan, yong isa kong kaibigan, ay halos ayaw nang lumabas ng bahay upang makaiwas sa mga hindi magandang mangyayari sa kanya. Dahil sa ginawa niya, itinuring siya ng mga ungas niyang kapitbahay na “makasarili”. Sabi niya minsan sa akin, kung magpapaputok siya ng baril sa kalye siguradong sasabihin ng mga kapitbahay niyang “siga” siya. Sinabihan ko na lang na madaling araw pa lang ay umalis na siya at umatend ng misa sa Baclaran o Quiapo, pagkatapos ay mamigay ng tulong sa squatter’s area at kapag padilim na ay saka na lang siya umuwi – walang mga ungas na kapitbahay ang makakakita sa kanya. Sabi ko nga sa kanya ay maswerte siya at ungas lang ang mga kapitbahay niya…hindi mapagkunwari at mainggitin.

 

Hind lang sa pakikipagkapwa-tao ang may kalituhan, kundi kahit na rin sa mga bagay na kailangan upang mabuhay tulad ng pagkain. Kailangan daw ay kumain ng gulay at isda dahil masustansiya ang mga ito. Subali’t sa palengke, hindi lang isda ang nilulublob sa “formalin”,  ang kemikal na ginagamit sa pag-embalsamo, kundi pati na rin mga gulay upang hindi malanta agad. Ang karagatan at mga ilog na tinitirhan ng mga isda ay marumi na rin. Ang mga nahiwang gulay ay nilulublob sa tawas upang hindi mangitim tulad ng hiniwang langkang nakagawiang iluto sa gata at talong na tinanggalan ng bulok na bahagi, pati binalatang gabi, kamote, at patatas. Ang mga gulay sa pataniman ay alaga din sa mga chemical na pamatay-peste habang lumalago. Yong sinasabing mga “organic” daw ay hindi rin sigurado dahil maraming mga nagtitindang mahilig magsinungaling, makabenta lang. Kung totoo man, ay nakakakuha naman ang mga ito ng lason mula sa hangin.

 

Ang mga karne ay may mga anti-biotic, kaya ang akala ng isang kumpanyang nagdede-lata ng produktong karne ay bobo lahat ng mamimili dahil sinasabi ng ads nila na walang sakit ang mga baboy at manok nila – siyempre, dahil alaga sa antibiotic!…talaga din namang kumita lang, lahat ay gagawin upang makapanlinlang. At, yong mga batang lumaki sa gatas at karne ng hayop, ngayon ay may ugaling hayop na rin…dahil kung hindi man bastos ay lapastangan at suwail pa!

 

Ang mga softdrink lalo na ang “Cokes” (tawag yan ng Bisaya sa Coke”), na pampagana sa pagkain kahit bagoong, toyo, o patis lang ulam ay nakakasira ng kidney at atay. Kung mag-ulam naman palagi ng instant noodles na pinakamura at pinakamadaling iluto, subalit ginamitan ng kemikal upand hindi magdikit-dikit, ay lalo namang sisira ng kidney. Mismong bigas na sinasaing ay may mga chemical din upang hindi kainin ng uod at kuto habang nakaimbak sa bodega, kung saan ay iniispreyhan pa sila upang hindi upakan ng mga daga at ipis.

 

Ang instant na kape ay dumaan din daw sa mga paraan o process na nangailangan ng mga kemikal na hindi maganda sa katawan kahit pa sabihing nakakatulong ang inuming ito sa paglusaw ng cholesterol at bara sa daluyan ng dugo patungo sa puso. Ang asukal na puti ay mayroong bleaching chemical na nagpaputi sa dating manilaw-nilaw na katas na ito ng tubo. Naka-imbento ng artipisyal na asukal upang makaiwas sa diabetes, subalit nakakasira naman din daw ng kidney.

 

Pati mga bitamina na ginagawa sa mga laboratoryo ay pinagdududahan na rin. Kahit maliit lang ang sumobra sa naimon ay magsasanhi na ng overdose na maaari pang maging sanhi ng sakit. Sa puntong ito, ang mga gamot na akala natin ay nakakapandugtong ng buhay ay hindi rin pala magandang basta na lang iinumin, kaya mismong anti-biotic ay hindi na rin ligtas.

 

Ano pa nga ba at, animo ay nag-uunahan ang mga bahagi ng katawan natin kung alin sa kanila ang unang manghihina hanggang bumigay  dahil sa mga pagkaing akala natin ay pampahaba ng buhay, yon pala ay may mga lasong unti-unting nakakamatay. Kaya siguro, madalas na payo ng doctor sa pamilya ng pasyente na may taning na ang buhay, ay pagbigyan na lang ito sa lahat ng hihilingin niyang pagkain dahil wala na rin namang mangyayari bunsod ng lasong nagkakaiba lang ang dami sa bawat pagkain.  Ang maratay dahil sa sukdulang epekto ng lason na nakukuha natin sa mga pagkain at hangin ang ultimate na sitwasyon kung saan ay talagang angkop ang kasabihang, “no choice” at “…no turning back”.  Ang kalagayan ring ito ang nagpapakita na ang tao ay nagsi-self destruct!

 

 

 

 

Ang Laptop Kong Bungi…ka-partner ko sa pagbatikos at pagpuri

Ang Laptop Kong Bungi

…ka-partner ko sa pagbatikos at pagpuri

Ni Apolinario Villalobos

 

Wala siyang teklado para sa letrang “M” subalit subok ang tibay dahil kahit bahayan ng langgam ang mga kalamnan ay hindi sumusurender maski pa maghapong gamitin. Ilang taon din siyang nagtiis sa pagtipa ko sa teklado ng kanyang mga letra at simbolo, yon nga lang, pagdating sa bunging bahagi para sa letrang “M” ay kailangang maingat ang aking pagpindot. Malaki ang utang na loob ko sa laptop na ito dahil lahat ng mga saloobin ko ay kinakaya niyang ipunin…i-absorb, kaya siguro kung mayroon lang siyang bituka baka palagi siyang nagsusuka, o di kaya kung may puso, ay matagal na siyang na-heart attack. Kahit halos mamuwalan na siya sa mga pinapakain kong nakakasuka at nakaka-heart attack na mga isyu, ay hindi siya nanghihina man lang.

 

Ang problema lang ay ang colonial niyang mentality dahil may mga salitang Pilipino na pinagpipilitan niyang baybayin sa Ingles kaya kailangan kong basahin nang paulit-ulit ang mga naisulat niya upang ang “namin” ay hindi maging “naming”, o di kaya ang “hindi maging” ay hindi maging “hind imaging”, ang “letra” ay hindi maging “letre”, at marami pang ibang salitang Pilipino na tinatarantado niya….sutil kasi.

 

Minsan ko na rin siyang nadunggol dahil sa sobrang antok nang bumagsak ang noo ko sa kanya, subalit hindi siya nagreklamo kahit sa pamamagitan ng pag-kuryente man lang sa akin. Nalaman kong nasaktan ko siya nang maramdaman ko sa aking pisngi ang kanyang pag-overheat makalipas ang dalawang oras ng pagkakatulog. Literally, I slept on my laptop! Siguro kung nakakatawa lang ang butiki ay hinalakhakan na ako dahil sa hindi kalayuan ay may nakita akong dalawa na halos hindi gumagalaw dahil siguro nagulat, pero nagpulasan nang tiningnan ko sila ng masama.

 

Hindi mitsa ng buhay ko ang aking mahal na laptop dahil old-fashion siya, luma na kasi, kaya kahit bitbitin ko siyang hubad, ibig sabihin ay hindi nakalagay sa bag, walang magkaka-interes. Parang babae rin na dahil naitatago ng pagka-old fashion ang kanyang ganda, siya ay malayo sa posibilidad na magahasa! Kaya ang mga babae ay hindi dapat magpakita ng motibo o pag-anyaya upang magahasa…magpaka-simple o magpaka-old fashion din kahit minsan….maliban na lang ang mga desperada!

 

Para ring tao ang aking laptop na nag-undergo ng operasyon at pagtapal dahil marami na rin siyang diperensiya maliban sa pagkabungi. Ang dating ayaw pumermanenteng pagtayo ng screen kaya nilalagyan ko pa ng suporta sa likod, ay naremedyuhan ng isang doktor ng mga laptop – may ginalaw sa kasu-kasuan o joints nito kaya nakakatayo na ngayon nang tiyeso. Ang dating sugat sa gilid dahil nabasag ay natapalan na rin ng karton kaya ngayon ay buo na siya – good as new!

 

Ang kuwento ng laptop ko ay maihahalintulad din sa kuwento ng alagang hayop na pinagkakautangan dapat ng loob ng nag-aalaga dahil sa dulot nilang therapeutic relief, o di kaya ay iba pang bagay na napakinabangan para sa araw-araw na pamumuhay. May utang na loob tayo sa kanila. Hindi sila dapat binabale-wala nang basta-basta pagkatapos pagsawaan o kapag nagkaroon ng bago, lalo na ngayong pasko.

 

Hindi din dapat ganyan ang mag-asawa na pagkalipas ng maraming taon ay basta na lang makaramdam ng pagkasawa sa isa’t isa, kaya nagkakanya-kanya na sa pagrampa upang maghanap ng ibang mapagparausan. O di kaya ay ibang mga anak na pagkatapos iluwal ng ina at palakihin ng ama ay walang pakundangan kung sila ay balewalain o ikahiya sa ibang tao dahil walang pinag-aralan o di kaya ay hindi maganda o guwapo tulad ng mga magulang ng mga kaibigan nila, o di kaya ay amoy pawis dahil sa pagtinda sa palengke, hindi tulad ng magulang ng classmate nila na nagtatrabaho sa aircon na opisina.

 

Pairalin natin ang utang na loob. Magbago tayo….bilang pasalubong sa bagong taong 2016!

 

 

 

Volunteerism is in the Heart of my Neighbors, Angie and Hector Garcia

Volunteerism is in the Heart of my Neighbors,

Angie and Hector Garcia

By Apolinario Villalobos

 

Just like the rest of the pioneers in our subdivision, the couple, Angie and Hector Garcia went through the expected hardship of living in an unfamiliar new-found home, which in our case is Cavite, used to be known for notoriety – unsafe as many alleged. Add to that the difficulty of commuting to Manila because the only way was via the Aguinaldo highway that passes through buzzling public market of Zapote. The Coastal Road during the time was not yet even in the drawing board of the Department of Public Highways. That was during the early part of the 80’s.

 

A “short cut” to our subdivision from the Aguinaldo highway is traversed by a creek, deep and wide enough to be classified as a river. Several bamboo poles that were laid across the creek served as the early bridge, that was later “upgraded” to a safer one made of two electric poles floored with planks. During the early years the creek did not overflow, however, the constant reclamation of both banks constricted the flow of water that resulted to flash floods which did not spare our subdivision. These instances brought out the innate character of our neighbors that hinged on volunteerism.

 

As the home of Angie and Hector Garcia is situated right at the western entrance of the subdivision where the creek is situated, the homeowners’ association’s heavy duty rope was used to be left in their custody. They would bring it out when flood occurred so that those who would like to take the risk of crossing the bridge would have something to hold on to as they gingered their way through waist-deep flood. A heavy rain for three to four hours would put every homeowner on the alert as the heavy downpour usually triggered a flood. Angie and Hector would miss precious sleeping hours as they waited for the right moment to bring out the long heavy rope, one end of which would be tied to the post of the bridge while the other end would be entwined around the iron grill of their fence or gate. If the flood occurred at night till dawn, we would wake up in the morning with the rope already in place to serve as our “life line” to the other side of the overflowing creek.

 

The couple also took pains in cleaning the vacant area behind the subdivision’s Multi-purpose Hall and planted it to medicinal plants and mango tree which also provided shade. Vegetables were planted, too, aside from medicinal herbs for everybody’s taking in time of their need. The early morning as the sun rises would also see them sweeping the street in front of their house.

 

The leadership qualities of the couple, made their neighbors trust them. Hector had a stint as the president of the Homeowners’ Association, while Angie kept in her custody whatever meager earnings of the association from renting out the Multi-purpose Hall and monthly dues, aside from the collected Mass offerings, until clear-cut procedures were finally established during which she turned over the responsibility to the Homeowners’ Association’s Treasurer.

 

Angie is a cancer survivor having had a mastectomy, but despite her situation, she patiently endured the rigorous travel to Naujan, Mindoro with Hector to regularly check their “farm” which they planted to fruit-bearing trees. When I asked them one time why they take pains in maintaining such far-off farm instead of purchasing another either in Silang or Alfonso, both in Cavite, they confided that they have already “fallen in love” with their investment. Their love for the farm truly shows in their robust physique despite their age of sixtyish. I just imagine that perhaps, if they stop commuting to and from Naujan, Mindoro, weed their farm, and take care of the growing saplings,  their health would deteriorate as usually happens to people who cannot stand being idle.

 

The couple has three daughters, all successful in their chosen fields of endeavor. And, one of them is serving the Homeowners’ Association as Treasurer.

 

Bakit Hindi Pwedeng Paghiwalayin ang Ispiritwal at Materyal na mga Bagay sa Tao

Bakt Hindi Pwedeng Paghiwalayin

Ang Ispiritwal at Materyal na mga Bagay sa Tao

Ni Apolinario Villalobos

 

Kaipokrituhang sabihin na dapat paghiwalayin ang mga bagay na ispiritwal at materyal sa buhay ng tao. Ang dalawa ay mga bahagi ng tao. Sa isang banda, maaari lamang mangyari ito – ang paghiwalay ng ispiritu ng tao sa kanyang katawan kung siya ay patay na. Ang tinutumbok ko rito ay mahirap ipaunawa sa isang tao ang mga salita ng Diyos kung siya ay gutom. Ang taong kung ilang araw nang gutom ay kadalasang nawawala sa sarili o di kaya ay hinihimatay dahil sa kahinaan ng katawan, kaya paano niyang mapapakinggan ang mga salita ng Diyos? Paanong mapapalakad ang isang tao patungo sa simbahan o religious rally kung nanghihina ang kanyang mga tuhod dahil sa gutom at upang matiis ay namimilipit na lang sa isang tabi? Common sense lang…dapat busugin muna ang katawan ng tao bago siya magkaroon ng hinahon nang sa ganoon ay pwede na siyang makinig ng mga salita ng Diyos dahil hindi na maingay ang kanyang bituka!

 

Ang hihilig magsabi ng mga pastor o pari o kung sino mang hangal na “okey lang basta busog ang ispiritu ng tao ng mga salita ng Diyos kahit gutom ang katawan”. Sila kaya ang gutumin ng ilang araw? Masasabi pa kaya nila ang mga kahangalang linya na nabanggit?…o di kaya ay makakaya pa kaya nilang magbukas ng bibliya dahil nagkakanda-duling na sila sa gutom?

 

Hindi dapat ipangalandakan ng mga “spokespersons” ng mga simbahang Kristiyano ang ginawa ni Hesus na pag-aayuno ng 40 na araw sa disyerto. Sabihin mang totoo ito, dapat hindi i-encourage ng simbahan ang pag-aayuno nang ganoon na lang. Dapat ay may kasamang pasubali na ang gagawa nito ay mag-ingat o magpakunsulta muna sa doktor.

 

Ang pinagpipilitan ko dito ay: dapat hindi gutom ang katawan ng tao kung siya ay makikinig sa salita ng Diyos. Dagdag pa rito, dapat makialam ang mga simbahan sa mga isyu na magiging dahilan ng pagkagutom ng mga tao, tulad ng kapabayaan ng DSW na mas gusto pang mabulok ang mga inabuloy na pagkain para sa mga sinalanta ng kalamidad, kesa ipamahagi agad. Dapat din silang makialam sa pamamagitan ng pagpuna sa mga kurakot sa pamahalaan. Hindi sila dapat dumistansiya sa mga problema ng mga kasapi nila pagdating sa kahit isyu man lang ng pagkain. Kapag patuloy silang hindi makikialam ay para na rin silang buwitre na nakatanghod sa isang tao habang ito ay unti-unting namamatay dahil sa gutom!

 

Kung sasabihin ng mga pilosopo na bawal makialam ang mga simbahan sa mga bagay na nabanggit dahil ito ang nakasaad sa Saligang Batas….aba, eh di dapat ay wala na ring eleksiyon dahil ang pagboto sa mga kandidato ay isang paraan ng pakikialam ng mga simbahan sa pulitika sa  pamamagitan ng mga kasapi nila!

 

Dahil lahat ng mga kasapi at opisyal ng lahat ng simbahan maliban na lang sa mga sektang hindi naniniwala sa eleksiyon, ang nagluklok sa mga opisyal sa pamahalaan, may karapatan silang magreklamo kung ang mga ito ay nagkamali, lalo pa at naging korap. Ang ibang sekta ay may mga programa sa radio at TV. Bakit hindi gamitin ang mga ito sa pagpuna sa mga korap na mga opisyal upang sila ay “masindak”, sa halip na puro na lang mga linya sa bibliya ang inuulit ng kung ilang libong beses ng mga nagsasalita na may kasama pang sigaw at kumpas, at paninira ng ibang sekta?

 

Ang payak kong interpretasyon sa nakasaad sa Saligang Batas na bawal ay ang pagtakbo ng mga opisyal ng simbahan para sa anumang puwesto sa gobyerno. Dapat unawaing may obligasyon ang mga opisyal ng mga simbahan na tumulong sa mga tao upang sila ay iligtas mula sa anumang kapahamakan habang sila ay nabubuhay sa ibabaw ng mundo….hindi lang mula sa hatak ng demonyo!

Ang Mga Taong Hindi Marunong Mangalaga ng Tulong at Mga Walang Pinag-aralan Subali’t Maayos ang Buhay

Ang Mga Taong Hindi Marunong Mangalaga ng Tulong

At Mga Walang Pinag-aralan Subalit Maayos ang Buhay

Ni Apolinario Villalobos

 

Dapat lang na hindi ibalik sa taong tumulong sa iba ang itinulong niya sa mga ito. Ibig sabihin ang tulong ay hindi dapat ituring na “utang” ng taong tinulungan. Ang dapat gawin ng isang tinulungan ay ipasa sa iba ang tulong na napakinabangan niya. Subalit iba ang usapan kapag ang tinulungan ay hindi marunong mangalaga ng itinulong sa kanya tulad ng mga sumusunod na kuwento:

 

#1…..Tungkol ito sa isa kong kaibigang seafarer, mayroon siyang malaking bahay na hinuhulugan at may dalawang anak na nag-aaral. Noon ay hindi hamak na malaki ang kita niya kung ihambing sa kinikita ng hindi sumasakay sa barko. Ang masama lang ay mayabang siya at galante tuwing magbakasyon at mahilig bumili ng mga bagay na naide-display niya upang masabing marami siyang pera. Kalimitan, makalipas ang dalawang buwang bakasyon, isa-isa na ring nawawala ang mga gamit dahil kung hindi naisanla ay naibenta…at sa akin tumatakbo upang umutang. Palagi ko siyang pinapayuhan, at oo naman siya ng oo. Ngayong nagkaedad, halos wala nang kumpanyang tumanggap sa kanya, kaya  nataranta dahil ang bahay pala ay hindi regular na nababayaran sa SSS kaya malaki ang naipong arrears. Ang anak na babae ay isang teen-aged mom dahil nabuntis high school pa lang, at ang panganay na lalaking anak ay puro tattoo ang katawan at laman ng kalye. Ang asawa naman na suki ng mga parlor ay halos walang expression ang mukha dahil kung ilang beses nang inineksiyunan ng  gamot na pampatanggal ng kulubot, kaya sa biglang tingin ay mukhang tanga. Ilang beses siyang lumapit sa akin upang umutang, subalit nagmatigas ako. Nang magalit, pinaalala ko sa kanya ang mga utang niyang niyang hindi ko nasingil dahil idinaan na lang niya sa “kalimot”.

 

#2…..Isa pa ring kaibigan ang inabutan ko ng tulong na pandagdag sa puhunan niya sa pagba-buy and sell ng mga prutas. Nang lumakas ang negosyo, biglang umarangkada sa pagbukas naman ng isang karinderya dahil naiinggit yata sa mga kaibigang may ganitong negosyo. Minalas sa mga taong tinanggap niya upang tumulong dahil puro kupit ang inabot niya. Wala pang anim na buwan, bumagsak na ang karinderya ay may utang pa siya sa inupahang puwesto. Pinahiram ko pa ng ilang beses subalit hindi pa rin natuto dahil nagbukas uli ng karinderya na talaga namang hindi niya nakokontrol ang pagpatakbo. Lumipas ang isang taon bago kami nagkita uli….balik siya sa wala. Nang subukan niyang “humiram” uli sa akin, tumanggi na akong tumulong. Tulad ng inaasahan ko, nagtampo at nagalit kaya iniwasan na ako.

 

Iba naman ang kuwento ng mga taong nakatira sa bangketa na ang ikinabubuhay ay pamumulot ng mapapakinabangang basura. Yong isang pamilya na naabutan ng pera, bumili agad ng mga scrap na kahoy, tatlong gulong na pang-kariton, mga pako at nanghiram lang ng martilyo, at tulung-tulong silang mag-asawa sa paggawa ng kariton, kaya ngayon ay lalong marami silang nahahakot na papel, lata at bote, kung ihambing noon na sako o malaking plastic bag lang ang gamit.

 

Yong isang pamilyang dating isang kariton lang ang gamit sa pamumulot ng basura, nagkaroon ng isa pa nang maabutan ng tulong, kaya tag-isa na silang mag-asawa ng itinutulak na kariton, at dahil lumaki ang kita, nakaya na nilang mangupahan ng isang maliit na kuwarto…hindi na sila nakikigamit ng kubeta ng restaurant ng Intsik, at hindi na rin natutulog sa bangketa. Nakakaipon na rin sila ng iba’t ibang gamit sa bahay na napupulot sa mga basurahan dahil naikakarga nila ang mga ito sa kariton nila upang maiuwi.

 

Yong mag-asawang matanda na sigarilyo at mga kendi lang ang dating tinitinda sa bangketa, nang abutan ng tulong, nagkaroon ng maliit na mesa, dalawang thermos para sa kape, mga biscuit, at tinapay na idinagdag sa mga itinitinda. Mayroon na rin silang picnic umbrella, pananggalang nila sa init ng araw at ulan. Nang dinagdagan ang puhunan nila, nagtinda na rin ng piniritong isda at kanin na tantiyado nilang mauubos sa maghapon, nalilibre pa ang tanghalian at hapunan nila.

 

Yong mga namumulot lang dati ng mga reject na gulay sa Divisoria, may mga kariton na rin at ang tinitinda ay mga gulay na binibili nila ng maramihan sa mga papauwi nang mga mangangalakal kaya mura nilang nakukuha…nabawasan na ang hirap nila dahil hindi na sila mangangalkal pa at maglilinis ng mga reject na gulay.

 

Kung minsan mahirap unawain ang tao. Kung sino kasi ang may kakayahang pinansiyal ay sila pa yong nagmimistulang kawawa bandang huli dahil sa pinili nilang pagpapabaya sa sarili ganoong may pinag-aralan naman sila na magsisilbi sanang gabay sa paggawa nila ng mga desisyon. At, kung sino pa yong sa tingin ng iba ay walang pag-asa sa buhay dahil mga yagit sa bangketa kung ituring – walang pinag-aralan at ni walang ekstrang damit, ay sila pang nakakaraos dahil sa pagsisikap upang mabuhay ng maayos! Ibig sabihin, hindi kailangang maging titulado ang isang tao upang makagawa ng malinaw na desisyon sa buhay!

Ang Mga Ritwal ng Buhay

Ang Mga Ritwal ng Buhay

Ni Apolinario Villalobos

 

Sa araw-araw nating pamumuhay, ang mga ginagawa natin ay mga ritwal na naging bahagi na nito. Mayroong mga naidadagdag subalit dahil hindi nakasanayan ng iba ay hindi naipapagpatuloy, kaya hindi nangyayari ang inaasahang resulta ng mga ito para sa ikabubuti ng kanilang buhay.

Tuwing umaga, dapat gawing regular ang pagtalima sa tawag ng kalikasan. Ito ay mahalagang panawagan upang tayo ay pumasyal sa isang maliit na kwartong mayroong upuan na may butas kung saan sinu-shoot ang sama ng loob. May ibang tamad gawin ito kaya naiipunan ng lason sa bituka at ang resulta? …cancer at iba pa. Maipon ba naman sa loob ng katawan ang mabantot na dumi o ebak, ano ang inaasahang mangyayari dito?…alangan namang maging pabango! Kapag nagkaroon na, saka magsisisi. Totoong namamana ang sakit subalit kung nag-iingat ay hindi ito magiging malala at makokontrol pa.

Ang paghahanda ng mga halamang gamot na pakukuluan upang mainom ang tubig na pinagpakuluan bilang tsa tuwing umaga, ay kadalasang hindi napapagtiyagaan ng karamihan. Nakakatamad daw ang pumitas ng mga talbos at dahon, at magpapakulo pa. Yong iba naman ay nahihiya at baka sabihin daw ng mga makakakita na naghihirap na sila. Pampigil sana ang tsa sa pagkakaroon ng sakit, lalo na ng kanser subalit dahil hindi napapagtiyagaang gawin, ang mga taong may tendency nito ay nagkakaroon na nga, kaya humantong sa matinding gamutan at operasyon…kung minsan ay kamatayan.

Ang pakikipag-usap sa taong hindi kapalagayan ng loob ay isang ritwal na kailangang gawin upang maiwasan ang samaan ng loob na kadalasan ang dahilan ay napakababaw. Dapat isantabi ang pride at ang kayabangan, lalo na kung ang mga sangkot ay kapamilya at kaibigan simula pa noong kabataan.

Ang paglinis at paghimay ng mga gulay – mga paghahanda, na kailangang gawin ng matiyaga, ay ayaw ng iba. Ang gusto lang nila ay bigyan sila ng luto na. Kung sila ang masusunod, okey na ang piniritong langgonisa, itlog, o tuyo. Kung tamad pa ring magbukas ng kalan, bibili na lang sa karinderya ng lutong adobo o piniritong isda, pati kanin. Kaya sa halip na makatipid, nagiging magastos at magtataka pa sila kung bakit hindi nagkakasya ang kita ng kanilang asawa.

Ang pagpapasalamat sa Kanya tuwing gumising sa umaga ay kadalasang hindi rin nagagawa ng marami. Ano ba naman yong magsambit ng “thank you, Lord” bago magmumog. May kilala akong, ang unang ginagawa sa umaga paggising ay mangalampag ng ibang taong kasama sa bahay upang gumising din. Kapag may hindi nagustuhan ay magmumura, kaya lumalabas na sinimulan niya ang araw niya sa pagmumura.

Bago matulog, dapat ay nagri-review ng mga nangyari sa maghapon upang malaman kung tama ba ang mga ginawa, at upang mapag-isipan ang mga gagawin kinabukasan. Kung kinakailangang gumawa ng listahan, dapat gawin upang hindi magkalimutan. Subalit mas gusto pa ng iba na mataranta pagkagising sa umaga dahil marami palang dapat gawin. May kilala pa rin ako na paggising sa umaga ay kinakausap ang sarili, sabay tanong ng: ano ba ang gagawin ko? At, kung walang maisip, napapalipas niya ang kalahating araw na wala talagang ginagawa, at pagdating ng hapon saka pa lang maalala ang mga mahahalagang bagay na dapat pala ay ginawa niya.

Bahagi na ng buhay ng tao ang ritwal. Sa ligawan pa lang ay may ritwal na, madrama pa, upang magkapalagayan ng loob na hahantong sa kasalan na isa ring ritwal na kung sa iba ay exciting, sa iba naman ay nakakabahala. Kapag nabuntis ang babae, napakaraming ritwal na ginagawa upang hindi makunan. Sa pagkakataong manganganak na, may mga ritwal din. Kung Kristiyano ang magulang, may ritwal din para sa bata upang maging kaisa nila sa pananampalataya. May mga ritwal na sinusunod para lumaking maayos ang bata – mula sa pagpainom ng gamot, pagpakain, pag-enroll sa eskwela, at iba pa. Hanggang sa makarating na rin ito sa panahon ng ligawan.

Sa bingit ng kamatayan, ang isang tao ay dumadaan din sa isang ritwal upang masigurong malinis ang tatahakin niyang daan patungo sa buhay na walang hanggan. Habang pinaglalamayan may ritwal din sa padasal. Kung susunugin naman ang mga labi, may ritwal din ng cremation. Hanggang sa paglibing, may ritwal pa ring sinusunod. Kaya para sa mga simple lang ang iniisip habang nabubuhay…ang buhay ay ritwal-ritwal lamang.