Ang Pako (Tagalog version)

Ang Pakộ (Tagalog version)
Ni Apolinario Villalobos

Isang simpleng kapirasong bakal na may ulo, at ang dulo ay nakakatakot ang pagkatulis. May iba’t ibang sukat ito. Ang iba ay kasingliit ng palito ng posporo, ang iba ay kasinglaki ng barbecue stick, at mayroon ding halos kasinglaki ng daliring hinlalaki sa kamay. Noon, ang pakộ ay gawa lamang sa bakal, kalaunan ito ay hinulma na rin gamit ang tanso, at bandang huli, ay sa stainless steel, upang magamit sa mga maseselang materyales gaya ng manipis na plywood.

Noong unang panahon ay gumagamit ng balat ng kahoy at matitibay na baging bilang pantali sa paggawa ng bahay na yari sa magagaan na materyales tulad ng sanga at dayami. Subali’t ngayon, dahil sa kabigatan ng mga materyales na ginagamit, kinailangan na ang pakộ sa pagbuo ng bubong, dingding, sahig at hagdan, upang maging bahay.

Sa kasalukuyang, nakakalungkot na pakộ ang isa sa mga sangkap sa paggawa ng mapaminsalang bomba na ginagamit ng mga terorista at ekstursiyunista o mangingikil sa paghasik ng lagim sa buong mundo. Sa Pilipinas, ito ay ginagamit bilang palaso ng “Indian pana” (Indian arrow) na ginagawa ng mga siga sa Tondo laban sa isa’t isa. Ang isa pang gamit ng pakộ ay sa pangkukulam na hindi naman kapani-paniwala. Ito daw ay inilalagay ng mangkukulam sa bituka ng mga biktima at maaaring mailabas sa pagdumi subalit magsasanhi ng sugat at pagdurugo.

Ang pakộ ay isa ring bahagi ng pagsakripisyo ni Hesus sa krus. Ipinako si Hesus sa krus, na nagdulot sa kanya ng matinding pasakit. Dahil dito, hindi ba marapat lamang na isiping kaya natupad ang nakatakda niyang misyon na pagtubos ng sangkatauhan mula sa kasalanan ay dahil din sa pakộ? Bakit hindi idagdag ang pakộ sa krus bilang simbolo ng sakripisyo ni Hesus? Kung ang krus ay kanyang pinasan, ang sakit naman ng pagtusok ng pakộ ang kanyang tiniis hanggang siya ay namatay. Kung ang krus ay bigat ng kasalanan, ang pako naman ay kayabangan ng sangkatauhan na tumitiim sa bawa’t himaymay ng Kanyang kalamnan!

Ang Lansang (Visayan/Hiligaynon dialect version)

Ang Lansang (Visayan/Hiligaynon dialect version)
ni Apolinario Villalobos

Kon tan-awon isa lang ini nga salsalon, may ulo ang isa ka punta, kag ang pihak mataliwis. Lain-lain ang takus sini: may daw palito sang posporo ka daku, may daw barbecue stick ka daku, asta sa daw kamalugko. Kon sadto salsalon lang ang lansang, subong may saway na para indi madunot sang tuktok, kag may stainless pa, para kon gamiton sa manipis nga plywood, indi delikado kon itum-ok.

Sadto indi pa gawa mabug-at ang mga materyales nga ginagamit sa pagpatindog sang mga balay paryas sang sanga kag hilamon. Amo nga pwede maskin higtan lang sang lanot. Pero, subong kinanlan na gid nga gamitan sang lansang para nga indi magkarabungkag ang mga dingding, salog, baralayan asta hagdan. Kon sa aton pa, lansang ang nagapahunit sang balay para indi ini basta maguba maskin sa hanot sang bagyo.

Ang malain lang kay subong ginagamit man ang lansang nga sangkap sang mga bomba nga ginapawasaag sang mga hurong nga terorista kag ekstursiyunista. Ginagamit man ini nga talom sang pana nga una ginkilala sa Tondo, bilang “Indian pana” (Indian arrow). Ang indi mapatihan nga gamit sang lansang, amo ang sa panghiwit nga kuno ginasulod sang manughiwit sa tiyan sang tawo kag para mapagwa, kinanlan ipamus-on pa nga nagaresulta sa pagkapilas sang tinai kag ariputan.

Masakit man pamatyagon, daku ang partisipasyon sang lansang sa pagluwas ni Hesus sa katawhan. Ginlansang siya sa krus. Lansang ang naghatag sa iya sang pasakit sa krus nga gin-antos Niya para lang maluwas sa sala ang mga tawo. Nalipatan lang siguro sang simbahan nga Kristiyano ang pagmitlang sa lansang, kay ang naandan nila nga gamiton bilang simbulo sang pasakit ni Hesus, krus lang. Kon indi tungod sa lansang, makumpleto ayhan ni Hesus ang sakripisyo Niya sa krus para sa katawhan? Kon ang krus, amo ang sala sang mga tawo nga ginpas-an ni Hesus, ang lansang naman ang pagkabugalon nila….naghatag sang sakit nga nagapanalupsop sa Iya nga mga kaunuran!

Translations:
salsalon -bakal/iron
pihak -kabila/other end
takus -sukat/size
tuktok -kalawang/rust
lanot -baging, damong pantali/vine, hemp
mabug-at -mabigat/heavy
higtan -talian/to tie
hurong -masamang tao/villain
ginapawasaag -pinapasabog/being exploded
panghiwit -pangkulam/witchcraft, sorcery
nagapahunit -nagpapatibay/strengthen
ariputan -puwet/anus
pagmitlang -pagbanggit/to mention
pagkabugalon –kayabangan/being proud
katawhan -mankind

Note: The Hiligaynon as a dialect is widely spoken on the island of Panay, one of the islands in Visayas (Philippines).

The Nail

The Nail
By Apolinario Villalobos

It is just a simple piece of iron with a head, and its other end is terrifyingly pointed. It comes in different sizes. Some come in the size of a match stick, some in the size of a barbecue stick, with the biggest that come as big as a thumb. Before, the nail was just made from crudely cast iron, but later, copper and brass were used so it won’t get deteriorated by rust, and today, even stainless steel is used so that it can puncture delicate materials such as thin plywood.

Our ancestors before were contented in securing their homes with fibrous tall grass and vines due to the lightness of materials that they used branches, twigs and grass. But today, due to the use of heavy materials, the nail is very important in putting together the roof, wall, floor and stairs, to come up with a house. Obviously, the nail is among the primary components in providing strength to the whole structure.

Nowadays, the nail is unfortunately being used as one of the components in making improvised bombs, and which extortionists and terrorists use in sowing dread throughout the world. In the Philippines, it is also being used as arrowhead for the “Indian pana” (Indian arrow) which hoodlums in Tondo use against their rival gangs. Still another use of the nail, though unbelievably, is in witchcraft. It is purportedly planted in the guts of victims, who claim to painfully and bloodily eliminate them through bowel movement.

The nail is part of Jesus Christ’s suffering on the cross which Christians believe as His ultimate act in saving mankind from sin. He was nailed on the cross. The nail caused Him pain. The Christian church may have just inadvertently failed to mention the nail every time the saving act of Christ on the cross is mentioned. Without the nail, would His suffering for mankind been completed on the cross? If the cross that He carried is mankind’s sin, the nail is its arrogance, the pain from which penetrated even the last sinew of His muscle!